Amerika’dan Boğaziçine Uzanan Bir Eğitimci Mary Mills Patrick’in "Amerika’da Kadinlara Mahsus Yüksek Tahsil" Risalesi

Authors : Ahmet Koçak

Pages : 67-81

View : 13 | Download : 6

Publication Date : 2017-10-31

Article Type : Research

Abstract :Eğitim, sözlüklerde özellikle çocukların ve gençlerin toplum yaşayışında yerlerini almaları için gerekli bilgi, beceri ve anlayışları elde etmelerine, kişiliklerini geliştirmelerine okul içinde veya dışında, doğrudan veya dolaylı yardım etme şeklinde tanımlanmaktadır (Günay 1992: 17-18). Birey hayatının her yönünü kuşatan eğitim, önce ailede başlar; daha sonra okullarda eğitimcilerin ellerinde şekillenir.      Toplumların hayatlarında bazı dönemlerin büyük önemi vardır. Bu dönemlerde kısa zamanda büyük değişimler, yenilikler gerçekleşir. Türk eğitim tarihi açısından Tanzimat’tan sonra Mekteb-i Sultani, Dâru’l-Fünun, Dârülmuallimât, (Kız) okulları gibi yeni kurumlar açılmış, Batılı eğitim verilmeye başlanmıştır. Bu eğitim kurumlarında ya Batı diliyle eğitim yapılmaya başlanmış ya da bir Batı dili öğretilmeye çalışılmıştır. Bu arada özellikle yabancı dil dersleri için Batı’dan öğretmenler getirtilmiştir. Bunlar arasında gönüllü olarak Türkiye’ye gelen, okullarda eğitimci olarak görev yapan isimler de olmuştur. Bunlardan birisi de Amerika’dan Boğaziçi’ne uzanan hayat hikayesiyle Mary Mills Patrick (1850-1940)’tir.       Aslen İrlanda’dan Amerika’ya göç etmiş bir ailenin kızı olan Patrick yüksek öğrenimini Amerika’da yapmıştır. Eski Yunan Felsefesi üzerine İsviçre’nin Bern şehrinde doktora öğrenimi gören Patrick, Fransızca, Almanca, Ermenice, Yunanca ve Türkçe gibi dilleri de öğrenmiştir.      Doktora eğitiminden sonra Türkiye’ye gelerek Erzurum’da öğretmen olarak göreve başlar. Daha sonra 1876 yılında henüz 26 yaşında genç ve idealist bir kadın eğitimci olarak Üsküdar’daki İstanbul Kız Koleji’nde felsefe hocalığına başlar. Kolejde 1890’da müdireliğe başlayan Patrick, 1924 yılına kadar bu görevde kalır ve aynı yıl görevini devrederek Amerika’ya döner.      Türkiye’de feminizm hareketini başlatan ilk isim olarak da anılan Patrick’in Türkiye’de özellikle kızların eğitimi noktasında büyük gayretleri olmuştur. Daha sonra modern Türkiye’nin önemli isimleri arasında yer alacak olan, edebiyatçı yazar Halide Edip Adıvar, gazeteci yazar Nilgün Cerrahoğlu, gazeteci Leyla Umar, ilk kadın doktor Safiye Ali gibi isimler onun Üsküdar Amerikan Kız Koleji’nden mezun ettiği ilk öğrenciler arasındadır. Patrick’in Türkçeye İ stanbul Kız Koleji/Bir Boğaziçi Macerası (1871-1924) ve Son Sultanların İstanbulu'nda Siyaset Modernleşme Yabancı Okullar adlı eserleri vardır. Onun 1928 yılında Osmanlıca kaleme aldığı Amerika’da Kadınlara Mahsus Yüksek Tahsil adlı risalesi bugüne kadar üzerinde hiç çalışılmamış bir metindir.      Bu makalede Mary Mills Patrick’in kısa hayat hikayesiyle beraber Türk eğitim sistemine ve onun özellikle kızların eğitimine yaptığı önemli katkılara işaret edilecek. Ayrıca yukarda adı geçen eseri çerçevesinde Türk kızlarının eğitim hayatına dahil olmalarında oynadığı rol üzerinde durulacaktır. Bu katıkıları işaret edilmimiş
Keywords : Mary Mills Patrick, eğitim tarihi, edebiyat, Üsküdar Amerikan Koleji