Karahanlı Türkçesi Satır-Arası Kur’an Tercümesinde (TİEM 73) İkilemelere Katkılar

Authors : Büşra Doğan, Özlem Yiğitoğlu

Pages : 77-97

Doi:10.54316/dilarastirmalari.1362968

View : 64 | Download : 57

Publication Date : 2024-05-31

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışmada Karahanlı Türkçesi Satır-Arası Kur’an Tercümesindeki (TİEM 73) ikilemeler incelenmiştir. Türkçenin önemli bir anlatım özelliği olan ikilemeler, özellikle Eski Uygur edebiyatına ait metinlerde sıklıkla yer almıştır. Çeşitli şekillerde meydana getirilen ikilemelerin oluşturulmasındaki temel amaç; anlatımı güçlendirmek, zenginleştirmektir. Çeviri edebiyatı olarak da adlandırılan Eski Uygur Edebiyatında; Çince, Toharca, Soğdca ve Sanskritçe gibi dillerden tercüme edilen metinlerdeki kavramlar Türkçeye çevrilirken ikilemelerden çokça yararlanılmıştır. Uygur Türkçesinde ikileme meydana getirme işi öyle ileri götürülmüştür ki metinlerde altı unsurdan oluşan ikilemeler dahi tespit edilmiştir. Bu durum Eski Uygur Türkçesinin söz varlığının gelişmesine olanak sağlamıştır. Türkoloji alanında Eski Türkçe metinlerde geçen ikilemeler üzerine pek çok çalışma yapılmıştır. Bu makalenin amacı TİEM 73 üzerine yapılan ikileme çalışmalarına katkı sağlamaktır. Bu makalede daha önce yapılan çalışmalarda tespit edilen ikilemelerden farklı olarak 70 ikileme daha tespit edilmiştir. Tespit edilen ikilemeler anlamlarına, kuruluşlarına, kökenlerine göre tasnif edilmiş ve alfabetik olarak sıralanmıştır. Çalışmada, TİEM 73\'te daha önce tespit edilen ikilemelere de yer verilmiştir. Böylece Türk dili araştırmacıları, TİEM 73’te yer alan tüm ikilemeleri bütünlüklü bir şekilde görebileceklerdir.
Keywords : İkilemeler, TİEM 73, İlk Türkçe Kur’an Tercümesi.