Kosova ve Kuzey Makedonya Türk Ağızlarında Kıpçakça Fonetik Unsurlar Üzerine Bir Değerlendirme

Authors : Elifnur Yıldız Yalçındağ

Pages : 119-138

Doi:10.54316/dilarastirmalari.1361565

View : 51 | Download : 39

Publication Date : 2024-05-31

Article Type : Research

Abstract :Türk dili, tarihî gelişim seyri içinde birçok bölgede konuşulmuş ve yazı dili olarak da kullanılmıştır. Tarihî devirlerden itibaren yazı dili olarak kullanılan Türkçe, Orta Asya coğrafyasında zuhur etmiş, göçler neticesinde batıda Avrupa’nın ortalarına kadar ulaşmış, kuzeyde Sibirya sınırlarına kadar erişmiş, güneyde Afrika’nın kuzey sahasıyla birlikte, Hindistan boyunca gelişim göstermiştir. Türk dilinin gelişimine devam ettiği bölgelerden biri de Balkanlardır. IV. yüzyılda Hun Türklerinin Balkan coğrafyasına gelmesiyle bu bölgede Türklüğün ve Türkçenin tohumları atılmıştır. Devam eden süreçte bu coğrafyaya Avarlar, Peçenekler, Kuman-Kıpçaklar yerleşmiştir. XIV. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin Balkanlara gelmesiyle Anadolu’da yaşayan Oğuz Türkleri bu coğrafyada konuşlanmıştır. Balkanlarda bahsi geçen Türk topluluklarının kullandığı Türkçe ile Slav dilleri birbiriyle temas ederek bu coğrafyada konuşulan Türk ağızlarının oluşmasına yardımcı olmuştur. Çalışmamızı ihtiva eden Kuman-Kıpçak etkisi ise XIII. yüzyılın sonlarından itibaren Moğolların İdil bölgesine yaptıkları akınlar neticesinde Kuman-Kıpçak Türklerinin, Balkanlar ve Macaristan’a kadar gelmesiyle başlamıştır. Kuman-Kıpçak Türkleri, buradaki Türk topluluklarının sayısını arttırmış ve bölgenin Türkleşme sürecini hızlandırmışlardır. Bahsi geçen zorunlu göçün neticesinde bölgede varlığını idame ettiren dillerle birlikte bölgeye dâhil olan diller sentezlenmiştir. Balkanlarda yaşayan Türk ağızlarında bu sahaya yerleşen Oğuz boylarının kullandığı Türkçenin büyük etkisiyle birlikte Kıpçakça etkisini de dil hususlarında tespit etmek mümkündür. Bildirimizde Kuzey Makedonya ve Kosova üzerine yapılmış olan Türk Ağızları çalışmalarından istifade ederek göze çarpan Kıpçakça fonetik unsurları, örnekler vasıtasıyla ele alarak tanıklamaya çalıştık. Böylece Batı Rumeli Ağızlarından olan Kuzey Makedonya ve Kosova Türk Ağızlarında Kıpçakça etkisini gözler önüne sermeyi amaçladık.
Keywords : Balkanlar, Kıpçak Türkçesi, Batı Rumeli Ağızları, Kuzey Makedonya ve Kosova Türk Ağızları, Fonetik