Tonyukuk Yazıtının 6. Satırında Bir Düzeltme Denemesi: Böñüsär mi Böñräsär mi?

Authors : Erhan Aydin

Pages : 79-86

View : 9 | Download : 6

Publication Date : 2008-06-01

Article Type : Other

Abstract :Tonyukuk yazıtının beşinci satırının son bölümü ile altıncı satırın ilk bölümü, üzerinde çok tartışılmış bir kelimeyi barındırmaktadır. Kelime, ilk araştırmacılardan bu yana bilsär ~ bölsär ~ bülsär ~ böŋsär ~ büŋsär şekillerinde okunmuş ve genellikle ‘bölmek; tanımak, seçmek, ayırt etmek’ vs. anlamlarla karşılanmıştı. Eski Türk yazıtlarında geçen atasözlerinden olduğunda kuşku bulunmayan cümledeki problemli kelimenin okunması ve anlamlandırılmasındaki farklılıklar cümlenin de tam olarak anlaşılmasını engellemekteydi.Bu yazıda, kelimenin böŋ (B2ẄÑ) yansıma isminden kurulmuş böŋüsär (B2ẄÑẄS2AR) veya böŋäsär (B2ẄÑAS2AR2) şeklinde okunup ‘(hayvan) böğürse)’ olarak anlamlandırılması önerildi. İki öneriden böŋüsär (B2ẄÑẄS2AR) şekli için, Türk runik alfabesindeki ilk heceden sonraki hecelerde bulunan yuvarlak ünlülerin genelde yazılmadığı şeklindeki esneklikten de yararlanılıp herhangi bir eksik ya da yanlış yazımdan söz edilmeden, bu kanıya varıldı. İkinci öneri böŋäsär (B2ẄÑAS2AR2) içinse yazıcının R2 sesini unutmuş olabileceği olasılığı üzerinde duruldu. Böylece kelimenin bulunduğu cümle ‘toruk bukalı sämiz bukalı ırakda (6) böŋäsär (~ böŋüsär?) sämiz buka toruk buka teyin bilmäz ärmiş okundu’ ve ‘zayıf ve semiz boğalar uzaktan böğürse, (insan) hangisinin semiz, hangisinin zayıf boğa olduğunu bilmezmiş’ şeklinde anlamlandırıldı
Keywords : 1. böŋüsär, 2. böŋäsär, 3. Tonyukuk Yazıtı, 4. Eski Türk Yazıtları, 5