Aristoteles ve İbn Meymûn’da Entelektüel ve Ahlaki Erdemlerin İnsani Yetkinlikteki Rolü

Authors : Semra Tüfenkçi

Pages : 134-149

Doi:10.33931/dergiabant.1263574

View : 46 | Download : 44

Publication Date : 2023-05-31

Article Type : Research Article

Abstract :Bu makalenin konusu Aristoteles ve İbn Meymûn’da insanî yetkinlik; problemi ise insanî yetkinlikte entelektüel ve ahlakî erdemlerin rolüdür. Bu amaçla önce Aristoteles’te işlev argümanı ile en yüksek erdem ve mutluluk kavramlarının insanî yetkinlikle ilişkisine değindik. Daha sonra Aristoteles’te entelektüel ve ahlakî erdemlerin insanî yetkinlikteki rolünü dışlayıcı ve kapsayıcı yorumlar bağlamında ele aldık. Aristoteles’in Nikomakhos’a Etik 10. kitabında en yüce mutluluğa Tanrısal etkinlik olan theoria ile ulaşılacağını ifade etmesi, Tanrı’ya benzeme düşüncesini öne çıkarmaktadır. İbn Meymûn’a geldiğimizde Aristoteles’te olduğu gibi insanî yetkinlik ve Tanrı’ya benzeme (imitatio Dei) düşüncesi arasında yakın bir ilişki olduğu görülmektedir. İbn Meymûn insanî yetkinlikleri dört gruba ayırmakta, ahlakî yetkinliğin dâhil olduğu ilk üçünün insanî yetkinliği oluşturmadığını, teorik yetkinliğin ise asıl yetkinlik olduğunu ifade etmektedir. Entelektüel erdemlere sahip olmayı asıl yetkinlik olarak kabul etmesi, ahlakî erdemlerin yetkinlikteki rolünü tartışmalı hale getirmektedir. Bu tartışmalarla ilgili birincil ve ikincil literatürü değerlendirerek, İbn Meymûn’a göre Tanrı’ya benzeme düşüncesinin entelektüel erdemlerden ibaret olduğu sonucuna vardık ve bu görüşümüzü İbn Meymûn’un Delâletu’l-Hâirîn’de ortaya koymuş olduğu Tanrı tasavvuru ve inâyet teorisi ile destekledik.
Keywords : Entelektüel erdemler, Ahlakî Erdemler, Yetkinlik, Tanrı’ya Benzeme, Imitatio Dei