Deyimlerde Geçen “Ye-” Eyleminin Anlam Ezgisi

Authors : Sibel Turgut

Pages : 1-30

Doi:10.48147/dada.1468218

View : 77 | Download : 86

Publication Date : 2024-06-15

Article Type : Research

Abstract :Dil, insanlar arasındaki iletişimi kolaylaştıran ve toplumsal etkileşimi düzenleyerek geliştiren temel bir araçtır. Her toplum, kendi kültürel ve coğrafi yapısına uygun olarak sahip olduğu dil yapısını şekillendirir ve bu dil, toplumun tarih boyunca deneyimlediği olaylar ve etkileşimlerle gelişir. Dilin yapısı, toplumların sosyal ve kültürel kimliklerinin bir parçasıdır ve her dilin kendine özgü bir iletişim biçimi vardır. Bu farklılıklar,bireylerin bulundukları ortamlardan, tarihsel bağlamlardan ve kültürel kökenlerinden kaynaklanır ve dilin evrimi bu faktörlerle yakından ilişkilidir. Türkçe, zengin bir dil yapısına sahip olmasıyla dikkat çeker. Bu zenginlik, Türkçenin tarih boyunca çeşitli kültürlerle etkileşime girmesi ve bu etkileşimlerin dil üzerindeki izleriyle şekillenmesiyle ortaya çıkar. Türkçe, sadece iletişim aracı olmanın ötesinde, kültürel bir mirasın ve coğrafi bir konumun ürünüdür. Dilin bu zenginliği, atasözleri ve deyimler gibi dilin derinliğini ve karmaşıklığını yansıtan unsurlarla daha da vurgulanır. Deyimler, bir toplumun kültürel değerlerini ve deneyimlerini yansıtmada önemli rol oynar ve genellikle kalıplaşmış ifadeler şeklinde kullanılır. Bu kalıplaşmış ifadeler, genellikle gerçek anlamından farklı bir anlam taşırlar ve bu da dilin zenginliğine ve esnekliğine katkıda bulunur. Bu çalışmada, ye- eylemiyle kurulan deyimler incelenmiştir. Bu deyimlerle bir araya gelen kök sözcükler genellikle olumsuz anlam özelliklerini devam ettirirken, bazı durumlarda anlam değeri olumlu ve tarafsız olan kök sözcüklerle birleşerek metin bağlamında olumsuzluğunu devam ettirmektedir. Bu durum, dilin yapısının ve esnekliğinin bir göstergesidir ve dilin kullanımı hakkında derinlemesine anlayış sağlar. Anlam değeri olumlu ve tarafsız olan kök sözcüklerin ye- eylemi ile birlikte kazandığı olumsuz anlam özelliği anlam ezgisi (semantic prosody) terimi ile genişletilerek bu konuda yapılacak çalışmalara katkı sunmak hedeflenmiştir.
Keywords : Deyimler, anlam ezgisi, olumlu, olumsuz, tarafsız kök sözcükler