Tokat ilinde yaygın olarak kullanılan yerel domates genotiplerinin Kök-ur nematodları’na (Meloidogyne incognita ve Meloidogyne javanica) karşı dayanıklılıklarının araştırılması

Authors : Ilker Kepenekci, Turgut Atay, Ayşe Yeşilayer, Necdettin Sağlam

Pages : 85-92

Doi:10.16955/bitkorb.484595

View : 26 | Download : 7

Publication Date : 2019-03-29

Article Type : Research

Abstract :Bitki paraziti nematodlar (BPN) özellikle de kök-ur nematodları ( Meloidogyne spp.) (KUN), yaygın olarak dağılım gösteren ve geniş bir ürün yelpazesinde önemli verim kayıplarına neden olan nematodlardır. Önemli KUN türleri ise, Meloidogyne arenaria Chitwood (1949), Meloidogyne exigua Goeldi, 1892, Meloidogyne graminicola Golden and Birchfield, 1965, Meloidogyne hapla Chitwood, 1949, Meloidogyne incognita (Kofoid and White, 1919) , Meloidogyne javanica (Treub) Chitwood, 1949 ve Meloidogyne mayaguensis ’dir (Kofoid and White, 1919). BPN’lerin farklı konukçular ve lokasyonlardaki dağılımı Türkiye’de incelenmiştir. Çalışmalar sonucunda Tylenchida (Nematoda) takımına bağlı 56 cinse ait toplam 240 BPN türü Türkiye’de tespit edilmiştir. Bu nematod türleri, ülkenin 48 farklı bölgesinden 66 bitki ile ilişkili olarak bulunmuştur. Ülkemizde KUN türleri olarak, M. incognita , M. arenaria , M. javanica ve M. hapla en yaygın bulunan türlerdir. M. incognita ve M. javanica türleri ise ekonomik anlamda tarım ve örtü altı üretimde ciddi sorunlara neden olan türlerin başında yer almaktadırlar. Nematisitler KUN’lerin uzun süreli baskılanmasını sağlamazlar, çevresel ve insan sağlığı kaygıları kullanımları üzerinde artan kısıtlamalar ile sonuçlanacaktır. Tokat (Türkiye) ilinden alınan örneklerdeki KUN türlerinin teşhisleri morfolojik ve morfometrik özellikler üzerinden klasik yöntemler kullanılarak yapılmıştır. Teşhis çalışmaları sonucunda elde edilen KUN ( Meloidogyne ) türlerinin [ M. incognita ( M.i ) ve M. javanica ( M.j )] kültürlerinin oluşturulması, yenilenmesi ve üretimi için serada saksılarda hassas domates fideleri [SC-2121 domates çeşidi  ( Solanum lycopersicum L.)] üretilmiştir. Çalışmada, yumurta paketi sayısı ve skala değeri açısından uygulama yapılan domates genotiplerinin hassas ve dayanıklı olma durumları incelenmiştir. Buna göre; M.i ve M.j uygulamalarında en yüksek yumurta paketi sayısına sahip Domates-79 ve Domates-90 genotipleri denemelerde kullanılan tüm kök-ur nematodlarına ( M.i ve Mj ) karşı 1 ve 2 skala değeri ile dayanıklı grupta yer almışlardır (9.2±2.74; 8.2±1.58; 2.8±1.24 ve 9.4±2.46). Diğer tüm uygulamalar yumurta paketi sayısı 11’in üstünde olduğu için 3, 4 ve 5 skala değeri ile hassas gruplarda yer almıştır.
Keywords : Tylenchida, Meloidogyne, bitki paraziti nematodlar, kök-ur nematotları, domates, dayanıklılık, Tokat