Fıkıh, Dînin ve Şerîatin Nesi Olur?: Din, Şerîat, İslam ve Fıkıh Kavramları Üzerine Bir Değerlendirme

Authors : Hacı Yunus Apaydın

Pages : 1-65

Doi:10.28949/bilimname.1493702

View : 326 | Download : 722

Publication Date : 2024-10-31

Article Type : Research

Abstract :Günümüzde din, şerîat ve fıkıh kavramlarının mahiyetlerinin bulanıklaşarak birbirlerinin yerine kullanılmaya başlandığı, kimi çalışmalarda fıkhın sanki Şâri’in bizzat ve doğrudan vaz’ ettiği bir din veya şerîat olarak algılandığı ve bu durumun birtakım yanlış anlama ve değerlendirmelere zemin oluşturduğu görülmektedir. Esasında dinamik bir süreç olan fıkhı, dogmatik hale getiren bu yanlış anlama, haliyle İslam sözcüğünün kullanımına da yansımakta ve İslam’ın ne olduğu veya neyin İslam olduğu hususu da muğlaklaşmaktadır. Bu çalışmanın amacı, önce din ve şeriat kavramlarının içeriğini, ardından benzedikleri ve ayrıldıkları noktaları ve nihayet fıkhın bu ikisinden farklı yönlerini ve onlarla ilişkisini klasik literatürden hareketle ortaya koyarak, şu iki hususu tartışmaya açmaktan ibarettir: Birincisi, dinin bütün peygamberlerde aynı olup şeriatlerin değişmesi olgusu dikkate alındığında “şerîat ve din arasındaki ilişkinin benzerinin, fıkıh ve şerîat arasında kurulup kurulamayacağı”; ikincisi ise “fıkıh faaliyeti sonucunda üretilen görüşlerin ve bu doğrultuda oluşan hayatın İslam olarak nitelendirilmesinin imkanı ve keyfiyeti”dir. Bu amaçla, önce, Kur’ân-ı Kerîm’de geçen din, şerîat ve İslâm kavramlarının içeriğinin, ilgili ayetler bağlamında, nasıl doldurulduğunu ve bunların birbirleriyle nasıl ilişkilendirildiğini, başta sahâbe ve tabiûn olmak üzere klasik ulemanın değerlendirmeleri üzerinden belirlemeye ve sonra da fıkhın pozisyonunu tartışmaya açmaya çalışacağız.
Keywords : Din, Şeriat, İslam, Fıkıh, İctihad, Mezhep