El-Ahtal ve Cerîr’in Emevî Halifelerine Methiyeleri: Siyasi Şiir

Authors : Sedat Tuna

Pages : 339-383

Doi:10.28949/bilimname.1486444

View : 39 | Download : 40

Publication Date : 2024-10-31

Article Type : Research

Abstract :Dünya sahnesinde insanlar yer almaya başladığından itibaren her zaman diliminde insanları babadan oğula geçen bir yönetim anlayışıyla ya da seçimle iş başına gelerek yönetmeye ve insanlar üzerinde hâkimiyet kurmaya çalışan yöneticiler her daim var ola gelmiştir. Siyasi otoritelerin yaptıkları uygulamalardan memnun olan bir kitle olduğu gibi memnun olmayan muhalif bir kitlede her daim olmuştur. Yönetimi destekleyen kitleler yaşadıkları dönemin şartlarına göre yöneticilere methiyeler düzüp onları desteklerken desteklerinin karşılığını ödül olarak almışlardır. Muhalif gruplar da yönetime karşı eleştirilerini yüksek sesle dillendirmişler ve yaptıkları muhalefetin karşılığını da yöneticiler tarafından iktidarın nimetlerinden mahrum bırakılmak suretiyle almışlardır. Emevî halifelerinin yanlış uygulamaları sonucunda halk arasında ayrışmalar ve gruplaşmalar meydana gelmiştir. Ayrışan bu gruplar kendilerini en iyi şekilde ifade etmenin ve kendi görüşlerini halka aktarmanın yolunu o dönemin medyası kabul edilen şiir de bulmuşlardır. Şairin inşâd edip dillendirdiği şiir sanki o dönemde olup bitenlerin bir yansıması gibidir. Emevîler Dönemi’nde Arap şiiri biçimsel özelliğini korumuştur. Ancak Câhiliye Dönemi’nde var olan medih, hiciv, gazel, risâ, hamriyyât, fahr gibi şiir çeşitlerinin yanı sıra yeni bir tür olmakla beraber kökleri geçmişe uzanan siyasi şiir olgusu da ortaya çıkmıştır. Emevîler’in iktidarda olduğu dönemde medya görevini o dönemin en önemli aktörleri kabul edilen şairler yerine getirmişlerdir. Yönetimi destekleyen şairler günümüzün ifadesiyle yandaş medya muhalifler ise muhalif medya olarak isimlendirilmiştir. Emevî Dönemi’nde halifeleri destekleyen ve destekleriyle ses getiren iki önemli şair el-Ahtal ve Cerîr’dir. Emevî Döneminin bu iki önemli şairi adeta halifelerin profesyonel meddahları olmuşlardır. Bu çalışmada bu iki önemli profesyonel meddah şairin sadece halifeler için inşâd ettiği methiyelere yer verilerek o dönemde şairin ve şiirin toplumdaki etkisine vurgu yapılacaktır.
Keywords : Arap Dili ve Belâgatı, Emevîler Dönemi, el-Ahtal, Cerîr, Siyasi Şiir