Hanefî Fakih Bişr b. Velîd el-Kindî (Ö.238/853) ve Hadis Rivayetleri Üzerine Bir Değerlendirme

Authors : Kahraman Bulgurcu

Pages : 67-93

Doi:10.28949/bilimname.1396891

View : 87 | Download : 46

Publication Date : 2024-10-31

Article Type : Research

Abstract :Ebû Hanîfe’nin (öl. 150/767) ve Hanefîlerin hadiste zayıf olduğu ve hadise gereken önemi vermedikleri iddiası Hanefî âlimlere karşı zaman zaman yapılmaktadır. Ebû Hanîfe ile talebelerinin hadis rivayetleri bu tür ithamlara karşı bir cevap olarak değerlendirilebilir. Hanefi mezhebinin görüşlerini belirleyen kurucu isimlerinden Ebû Yûsuf’un (öl. 182/798) talebesi olan Hanefî âlimi Bişr b. Velîd el-Kindî’nin (öl. 238/853) rivayet ettiği hadisler de bu cevaplardan biridir. Bişr b. Velîd, ilim geleneğine uygun olarak hadis öğrenmiş ve rivayet etmiş Hanefî bir âlimdir. Hanefî âlimlerin hadise ve hadis rivayetine gerekli önemi vermediğiyle ilgili iddialara Bişr’in rivayetleri ve bu konudaki gayretleri kanaatimizce cevap olacak niteliktedir. Bişr’in naklettiği hadislerin ve hadis râvisi olarak kimliğinin incelenmesine dair bir çalışma tespit edilememiş, bu sebeple rivayetlerinin toplanarak değerlendirilmesinin Hanefîlerin hadis ilmine hizmeti açısından faydalı olacağı düşünülmüştür. Bişr’in naklettiği rivayetler Kütüb-i Sitte dışındaki bazı hadis kitaplarında geçmektedir. Bu araştırmada Bişr’in hicrî üçüncü ve dördüncü asırda telif edilen on üç hadis kitabında yer alan, 36 farklı hocadan aldığı 148 rivayeti kaynak, isnad ve muhteva bakımından incelenmiştir. Bişr’in naklettiği rivayetlerin 136’sı merfû, onu mevkuf ve ikisi ise maktû hadisten oluşmaktadır. Merfû rivayetler konularına göre incelendiğinde Bişr’in naklettiği rivayetlerin yaklaşık üçte ikisinin ahkâm konularıyla ilgili olduğu anlaşılmaktadır. Onun ahkâm konularıyla ilgili rivayetlerinin çok olmasında fakih olması önemli bir etkendir. Yine algıda seçicilik yönüyle bu tür rivayetlere daha çok önem verdiği anlaşılmaktadır. Bişr’in rivayetlerinin geçtiği kitaplardaki hadislerin çok azı mükerrer rivayetlerden oluşmaktadır. Asıl alanı fıkıh olan Bişr b. Velîd, bir hadisçi kadar olmasa da hadisle iştigal etmiş ve hadis rivayetinde bulunmuştur.
Keywords : Hadis, Bişr b. Velîd el-Kindî, Ebû Hanîfe, Ebû Yûsuf, Hanefiler