Oruç İradeyi Güçlendirir Mi?: Ramazan Orucunun Öz Denetim ve Psikolojik İyi Oluş Üzerindeki Etkisinin Deneysel Olarak İncelenmesi

Authors : Mebrure Doğan

Pages : 495-533

Doi:10.28949/bilimname.1164651

View : 19 | Download : 9

Publication Date : 2022-10-31

Article Type : Research

Abstract :Ramazan, Müslümanlar için özel anlam taşıyan kutsal zamanlardan biridir. Ramazan, genel manada ibadetlerin yapılma sıklığının arttığı bir zaman olmakla birlikte esas vurgu oruç ibadeti üzerinedir. Bu kutsal ayda Müslüman bireyler dinî uyaranların yanı sıra dindarlığın etkisine açık hale gelmektedir. Araştırmanın amacı, "ön test son test kontrol gruplu deneysel desen” yöntemi kullanılarak ramazan ayında tutulan orucun bireylerin öz denetim ve psikolojik iyi oluş düzeylerine etkisini incelemektir. Tesadüfi örnekleme yoluyla seçilen örneklem grubuna öz denetim ve psikolojik iyi oluş ölçeklerinin yer aldığı anket formu online platformda ulaştırılmış, ön test ramazandan bir hafta önce son test ise ramazandan bir hafta sonra uygulanmıştır. Ramazanda oruç tutmuş 63 katılımcı deney grubuna, oruç tutmamış 16 katılımcı kontrol grubuna atanmıştır. Yapılan analizde anlamlı farklılık olmamakla birlikte deney grubunun öz denetim son test puanlarının ön test puanlarına göre bir miktar düştüğü, kontrol grubunun öz denetim son test puanlarındaki düşüşün deney grubundan daha fazla olduğu belirlenmiştir. Bulgulardan yola çıkarak araştırma sonuçlarının öz denetimin güç/enerji modelini desteklediği kanısına varılmıştır. Ayrıca araştırmada oruç tutma durumuna göre "tamamını tutan”, "ara vererek tutan” ve "hiç tutmayan” olmak üzere gruplandırılan katılımcıların öz denetim ön test puanlarında gruplar arası farklılaşma bulunmazken son test puanlarında ramazanın tamamını oruçlu geçiren grubun lehine anlamlı derecede farklılaşmanın olduğu tespit edilmiştir. Diğer taraftan deney grubunun psikolojik iyi oluş ön test son test puanları arasında ve kontrol grubu ile deney grubunun psikolojik iyi oluş düzeyleri arasında anlamlı farklılık bulunamamıştır. Öznel dindarlık algısı, öz denetim ve psikolojik iyi oluş arasında ilişki olup olmadığını belirlemek için yapılan korelasyon analizinde ise sadece öznel dindarlık algısı ile öz denetim arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki olduğu belirlenmiştir.
Keywords : Ramazan, Oruç, Öz Denetim, Psikolojik İyi Oluş, Güç/Enerji Modeli, Din Psikolojisi