Kur’ân Ayetlerinin Anlaşılmasında Tarihsel Arka Planın Önemi: Tefhîmü’l-Kur’ân Örneği

Authors : Hasan Islam Sak

Pages : 291-323

Doi:10.28949/bilimname.1128925

View : 15 | Download : 17

Publication Date : 2022-10-31

Article Type : Research

Abstract :Kur’ân-ı Kerîm’in indiği ortam hakkında bilgi sahibi olmak, ayetlerin daha iyi anlaşılmasına olanak sağlayacaktır. Zira Kur’ân; geleneği, göreneği olan bir topluma inmiş ve bu toplumu şekillendirmiştir. Kur’ân’ın, indiği toplumu şekillendirme biçimini anlayabilmek için ayetlerin tarihsel arka planı önem arz etmektedir. Böylece ayetler ile o günkü âdet ve alışkanlıklar arasındaki ilişkinin mahiyeti anlaşılabilecektir. Biz de bu çalışmamızda konunun önemine işaret etmeye gayret ettik. Bunu da tarihsel arka plan bilgisi bakımından zengin bir muhtevaya sahip olduğu için Mevdûdî’nin tefsiri "Tefhîmü’l-Kur’ân”daki örnekler üzerinden göstermeye çalıştık. Mevdûdî’nin eserinin bu husustaki farkını ortaya koymak amacıyla onun açıklamalarını diğer tefsirlerdeki izahlarla karşılaştırdık. Ayetlerin "tarihsel arka plan”ı denilince her ne kadar Ku’ân’ın nüzûl sürecinde toplumun içinde bulunduğu siyasî, sosyal, kültürel, ekonomik vb. durumlar anlaşılıyorsa da Mevdûdî bunu daha geniş anlamda kullanmış ve nüzûl öncesi döneme ait bilgileri de bu minvalde değerlendirmiştir. Yani o, ayetlerde yer alan nüzûl öncesi dönemlere müteallik bir olay yahut ifadenin nasıl ve ne zaman ortaya çıktığına, tarihî süreç içinde nasıl bir gelişim ve değişim gösterdiğine dair bilgilere de tarihî arka plan adı altında yer vermiştir. Mevdûdî’nin tarihî arka plan bilgisi verirken ayetlerin muhtevasından, sebeb-i nüzûl rivayetlerinden, tarih kitaplarından, Kitab-ı Mukaddes ve Talmud’dan, ansiklopedilerden, arkeolojik bilgi ve bulgulardan, Yahudi ve Hristiyan âlimlerin yazdığı günlüklerden istifade ettiği görülmüştür. Bu bilgileri paylaşırken zaman zaman haritalara ve krokilere de yer vermiştir. Onun eserinin bu yönüyle kendisinden önceki tefsirlerden ayrıldığı söylenebilir.
Keywords : Tefsir, Tarihsel Arka Plan, Mevdûdî, Tefhimü’l-Kur’ân