Oryantalist William Montgomery Watt'ın Kaderle İlgili Hadislere Yaklaşımına Eleştirel Bir Bakış

Authors : Recep Ertuğay

Pages : 27-67

Doi:10.28949/bilimname.1117907

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2022-10-31

Article Type : Research

Abstract :Motgomery Watt, "İslâm’ın İlk Dönemlerinde Hür İrâde ve Kader” olarak tercüme edilen "Free Will and Pre-Destination in Early İslâm” adlı, doktora çalışmasında İslâm’ın kader inancını ele almış, kanaatini ayetler ve hadislere getirdiği yorumlarla desteklemek istemiştir. Söz konusu çalışmada hadislerle ayetler arasında tenakuz olduğunu iddia etmiş, ayetlerde irade özgürlüğü vurgusunun varlığını kabul ederken hadisleri fatalistik/cebriyeci olarak sunmak istemiştir. Ayrıca hadislerin uydurma olduğunu ileri sürmüştür. Konuyla ilgili ayet ve hadislere bütüncül bakabilmiş midir? Cebir ifade eden ayetler varken ayetleri değil de neden hadisleri hedef almıştır? Kader kavramı hür iradeyi de içinde barındırırken çalışmasına "Hür İrade ve Kader” adlandırmasını tercih ederek iradeyi kaderin dışında göstermek mi istemiştir? Yoksa islâm’ın ‘kader” inancını doğru kavrayamamış mıdır? Watt’ın çalışmasında hakikatle uyuşmayan yorumların yer aldığı görülmektedir. Kur’ân ile hadisin çeliştiğini, çelişkiler üzerine geniş çaplı bir inceleme yapılsa ciltler dolusu bilgiye ulaşılabileceğini, Kur’ân ile Hadisin müslümanlar arasında birbirine zıt iki büyük akımın oluşmasına neden olduğunu, hadislerin Kur’ân’a yabancı materyaller içerdiğini iddia etmiştir. Bu çalışmada ayetler ışığında İslâm düşünce ekollerinin değerlendirmeleri de dikkate alınarak hadislerin fatalist/cebriyeci bir içerik taşıyıp taşımadığı incelenecek, hadislerin kaynak tespiti yapılacak ve yukarıda belirtilen sorulara/sorunlara/iddialara açıklık getirilmeye cevap verilmeye çalışılacaktır. Watt’ın eserine aldığı hadisler ve hadislerle ilgili değerlendirmeleri tartışılacaktır.
Keywords : Hadith, Sunnah, Motgomery, Watt, Will, Destiny, Fatalism