Abū Ḥanīfa’s contribution to the methodology of Qur’anic Exegecis

Authors : Hasan Keskin

Pages : 755-772

Doi:10.28949/bilimname.956993

View : 17 | Download : 12

Publication Date : 2022-04-30

Article Type : Research

Abstract :8. yüzyılda yaşamış Müslüman hukukçu Ebû Hanîfe yaşadığı dönemin her türlü ilmi problemleriyle yakından ilgilenmiştir. Bu çerçevede kendisine nispet edilen akâid risâlelerinde Tefsir Usulü’nün bazı problemleriyle de ilgili görüşler serdetmiştir. Bu makalede söz konusu risâleler çerçevesinde bu problemleri nasıl değerlendirdiği ele alınmaya çalışılmıştır. Yaşadığı dönemim en önemli âlimlerinden biri kabul edilen Ebû Hanîfe aynı zamanda Hanefî mezhebinin de kurucu imamıdır. Dolayısıyla O yaşadığı dönemin her türlü ilmî problemleriyle ilgilenmekle birlikte daha çok fıkhî konularla ilgilenmiş ve fakih olarak ta tanınmıştır. Ancak kendisine nispet edilen el-Âlim ve’l-müteallim, el-Fıkhü’l-ekber, el-Fıkhü’l-ebsat, Risâletü Ebî Hanîfe ilâ Kâdî’l-Basra Osman el-Bettî ve el-Vasiyye adlı beş akâid risâlesinde ağırlıklı olarak itikadî konuları ele almıştır. Bu risâleler incelendiğinde, Kur’an ve Tefsir Usûlü ile ilgili bu alanda te’lif edilmiş birçok eserde yer alan ve günümüzde hala tartışılan halku’l-Ku’ran, âyetler ve sûreler arasındaki efdaliyet, müteşâbihât, nesh, tefsir, te’vil ve tenzîl, Kur’an’ın hadislerin değerlendirilmesinde ölçü olması gibi birtakım konulara yer verildiği görülmüştür. Ebû Hanîfe’nin Tefsir Usûlü’nün problemleri ile ilgili bu konudaki görüşleri kendisinden sonraki birçok İslam âlimi tarafından da benimsenerek geliştirilmiş ve sistemleştirilmiştir. Yaşadığı dönemden itibaren birçok ilim adamını etkilemiş olan, günümüzde de hâlâ ilimde otorite kabul edilen Ebû Hanîfe’nin, kendi dönemine göre söz konusu problemlere getirdiği açılımlar yine güncelliğini koruyan ve tartışılan sözünü ettiğimiz günümüz Tefsir Usûlü problemlerinin çözümüne ışık tutacak mahiyettedir.
Keywords : Tefsir, Ebû Hanîfe, Müteşâbihât, Nesh, Te’vil