Secâvendî’nin ‘İlelü’l-Vukûf Adlı Eserindeki "Kad Kīle (قد قيل)"nin Kullanımı Üzerine Bir Tahlil

Authors : Mustafa Karagöz

Pages : 145-182

Doi:10.28949/bilimname.1080596

View : 16 | Download : 13

Publication Date : 2022-04-30

Article Type : Research

Abstract :Bilindiği üzere, Secâvendî vakfı; lâzım ( م ), mutlak ( ط ), caiz ( ج ), mücevvez li-vechin ( ز ), murahhas zarureten ( ص ) ve gayr-ı câiz ( لا ) olmak üzere altı kategoriye ayırmış ve bu kategorileri parantez arasında belirttiğimiz harflerden belirlediği sembollerle göstermiştir. Türkiye’deki mushaflarda Secâvendî’nin sistemi tercih edilmiş olmasına rağmen, onun sisteminde bulunmayan kimi rumuzlar da kullanılmıştır. Bu rumuzlardan birisi de "ق” harfidir. Türkiye’deki matbu Mushaflarda bulunan "ق” harfinin, genellikle, Secâvendî’nin eserinde "قد قيل” formunun geçtiği yerlere tekabül ettiği bilinmektedir. Oysa Secâvendî "قد قيل” formunu kullandığı yerlerde genelde herhangi bir rumuz belirtmemiş ve buralarda çoğunlukla durak yeri bulunmamasından yana görüş bildirmiştir. Buna rağmen, bu yerlerin ülkemizdeki Mushaflarda genelde "ق” rumuzuyla/durağıyla gösterilmiş olması meseleyi önemli kılmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili tanımlarda "ق” alametinin, vasletmenin daha uygun olduğu yerleri gösterdiği belirtilmişse de uygulamada buna riayet edilmediği ve Kur’an’ın ezberlenmesi ve kıraati esnasında "ق” harfiyle gösterilen yerlerin bir kısmında genelde durulduğu (vakf yapıldığı) görülmektedir. Bu ise kimi durumlarda ilgili ayetlerin manasına etki etmektedir. İlaveten, "قد قيل” formunu kullandığı halde Secâvendî’nin vakf yapmayı tercih ettiği, buna mukabil, Mushaflarda yine "ق” ile gösterilen yerler de bulunmaktadır. Bu durumda "ق rumuzunun vasletmenin daha uygun olduğu yerleri gösterdiği” yönündeki kanaat ve tarifler realiteyi tam olarak yansıtmamaktadır. Bu tespitten hareketle kaleme alınan bu çalışmada "قد قيل” formunun tahlilinin yapılması amaçlanmaktadır. Çalışmadaki tahlil ve değerlendirmeler, makalenin hacmi doğrultusunda seçtiğimiz üç ayet bağlamında gerçekleştirilecektir.
Keywords : Tefsir, Secâvendî, ‘İlelü’l-Vukûf, vakf ve ibtidâ, kad kīle