Abbasi Devletinde İç Çekişmelerin Merkezinde Bir Veliaht: Îsâ bin Mûsâ
Authors : Mehmet Dalkiliç
Pages : 429-450
Doi:10.28949/bilimname.1062287
View : 16 | Download : 14
Publication Date : 2022-04-30
Article Type : Research
Abstract :Abbâsî devleti Abbâs bin Abdulmuttalib’in soyundan gelenler tarafından kurulmuştur. Devletin ilk kurulduğu andan itibaren yöneticilerin ilgili soydan gelmesi prensibi benimsenmiştir. Böyle bir prensip devletin geleceğini garanti altına alma gibi bir amaca yönelik olsa da zaman içerisinde Abbasi hanedanı içerisinde veliahtlık hususunda tartışmalar ve çekişmeler baş göstermiştir. Veliahtlık tartışmaları ilk halife Ebu’l-Abbâs es-Seffâh sonrası dönemde ciddi problemlere yol açmıştır. Özellikle Halife Ebu Ca‘fer el-Mansûr ve Mehdi döneminde hanedan içi tartışmalar belirgin hale gelmiştir. Gerek Ebu Ca‘fer el-Mansûr, gerekse Mehdi döneminde tartışmaların merkezinde yer alan şahıs Îsâ bin Mûsâ’dır. O, Ebu’l-Abbâs es-Seffâh tarafından ikinci veliaht tayin edildi. Ancak Ebu Ca‘fer el-Mansûr’un baskısı ile kendi veliahtlık sırasını halifenin oğluna bırakmak zorunda kaldı. Halife Mehdi döneminde ise tüm veliahtlık haklarından vazgeçmeye zorlandı. Bir müddet sonra da hayatını kaybetti. İlk dönem Abbasi devletinde veliahtlık tartışmalarının merkezinde yer alan Îsâ bin Mûsâ önemli bir siyasi karakterdir. İlk Halife Ebu’l-Abbâs es-Seffâh’ın ona birtakım önemli görevler vermesi bu durumu teyit eden önemli bir göstergedir. Sadece idarecilik değil aynı zamanda askeri yeteneği ile ön plana çıkmış olan Îsâ bin Mûsâ’nın tercih edilme nedenleri, üzerinde tartışılması gereken önemli bir husustur. Bizim bu çalışmamız Îsâ bin Mûsâ’nın Abbâsî ailesi içerisindeki konumunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Diğer taraftan, yasal veliaht olmasına karşın hangi nedenlerden dolayı veliahtlık haklarından vazgeçmek zorunda bırakıldığını açığa kavuşturmayı hedeflemektedir. Ayrıca Abbâsî hanedanı içerisinde güç dengelerini ve bu dengelerin veliahtlık mücadelesine etkisini izah etmeyi amaçlamaktadır.Keywords : Abbâsiler, Îsâ bin Mûsâ, Veliahtlık, Ebu Ca'fer el-Mansûr, Mehdi