Hakikat ve mecaz bağlamında kur’an’da mesh (maymunlaşma) hadisesi

Authors : Mustafa Tunçer

Pages : 331-367

Doi:10.28949/bilimname.846753

View : 18 | Download : 11

Publication Date : 2021-04-30

Article Type : Research

Abstract :Kur’ân’ın inceliklerini araştıran ilimlerden biri olan hakikat ve mecaz ilmi, Kur’ân ilimleri arasında en fazla üzerinde tartışılan konular arasında yer alır. İslâm âlimlerinin bir kısmı Kur’ân’da mecazın olmadığını iddia ederken, çoğunluğu da mecazın varlığını kabul etmektedir. Kur’ân-ı Kerim’in tefsiri sırasında âyetlerde geçen bazı ifadelere hakikat veya mecaz anlamının verilip verilmemesi konusunda müfessirler arasında tartışmalar yaşanmaktadır. Başta Allah’ın sıfatları olmak üzere pek çok alanda bu ihtilaflara rastlamak mümkündür. Hatta bu durum bazı kıssalarda da kendini gösterir. Örneğin Allah’ın Yahudilere yönelik Cumartesi günü için koyduğu avlanma yasağına aldırış etmeyen bir topluluğun maymuna dönüştürülmesi hadisesinin anlatıldığı kıssada da yer alır. Söz konusu bu kıssada dile getirilen "aşağılık maymunlar olun” ifadesinin gerçek anlamında hem suret (görüntü) hem de karakter açısından maymuna çevrilmesi mi, yoksa bu dönüşümün yasağı çiğneyen kişilere yönelik bir aşağılama anlamı mı taşıdığı noktasında hakikat-mecaz kavramları açısından farklı yorumlar yapılmaktadır. Kur’ân’da birkaç farklı surede gündeme gelen bu hadisenin Kur’ân ilimleri arasında yer alan hakikat-mecaz ilmi açısından hangi usulde gerçekleştiği ve bunun bir çeşit reenkarnasyon olup olamayacağı konusu tartışmaya açılmaktadır. Bu kapsamda ilgili tüm âyetlerin birbiriyle olan bağlantısı, âyetlerdeki kesinlik bildiren ifadeler ve ibretlik bir vaka oluşuna yapılan vurgular birlikte düşünüldüğünde mesh hadisesinin suret ve karakter değişiminin hakikat anlamında alınması gerektiği kanaati oluşmakta ve bu olayın reenkarnasyonla bir bağının bulunmadığı değerlendirilmektedir.
Keywords : Tefsir, Kur'ân, Hakikat ve Mecaz, Mesh, Reenkarnasyon