Tac Mahal’in Hat Süslemeleri ile Yazıtlarındaki Sure ve Ayetler Üzerine Bir Değerlendirme

Authors : Fadime Özler

Pages : 991-1028

Doi:10.28949/bilimname.698998

View : 19 | Download : 11

Publication Date : 2020-05-15

Article Type : Research

Abstract :Dünya mimarlık tarihinde yapılmış en anıtsal türbelerden biri olan Tac Mahal; Hindistan’ın Agra şehrinde, Yamuna Nehri’nin güney kıyısında, çar bağ düzenine sahip bahçe içerisinde; türbe, cami ve mihman hanesi ile büyük bir yapı kompleksi oluşturmaktadır. Yapının banisi Babürlü Devleti’nin beşinci hükümdarı Şah Cihan, türbeyi eşi Mümtaz Mahal adına 1631-54 yılları arasında inşa ettirmiş, kendisi de 1666 yılında vefat edince eşinin yanına defnedilmiştir. Tac Mahal hem anıtsal mimarisi hem de süslemeleri ile önemli bir yapıdır. Tac Mahal’in üzerinde yer alan süslemeler genel olarak; bitkisel motifler, geometrik desenler ve hat süslemelerden oluşmaktadır. Tac Mahal’in hat süslemelerini oluşturan yazıtlar, Tac Mahal’in süsleme programının önemli bir parçasını teşkil etmektedir. Tac Mahal’in hat süslemeleri; Darvaza-i-Ravza Kapısı (anıtsal güney giriş bina düzenlemesi), camisi ve türbesinde görülmektedir. Darvaza-i-Ravza Kapısı’nda; güney ve kuzey cephesindeki taç kapı kemerinin yazı kuşağındadır. Türbede; dış cephede, dört yönde de bulunan eyvan şeklindeki taç kapılarının hem iç hem de dış kemerlerinin yazı kuşağında, iç mekânda kemerlerin yazı kuşağında ve bu kemerlerin üzerinde bütün mekânı çevreleyen üst yazı kuşağında türbenin zemin katında ve alt katında bulunan Mümtaz Mahal ve Şah Cihan’ın mezar sandukalarında görülmektedir. Camisinde ise mihrap kemerini çevreleyen yazı kuşağı ile camide yer alan kemerlerin köşeliklerinde bulunan madalyonlar içerisinde görülmektedir. Tac Mahal’de bulunan hat süslemeler; Arapça yazılmış, sülüs, nesih, nestalik ve tuğra yazı stillerinde olup, Kuran’ı Kerim’den sureleri içermektedir. Tac Mahal’in hat süslemeleri, Şirazlı Fakir Emanet Han (Abdul Hak Şirazi) tarafından yazılmıştır (Koch, 2005, s. 145). "Fakir Emanet Han Şirazi” olarak imzası ise türbenin içinde ana mekânda; girince içeride sol tarafta bulunan ilk kemerin yazı kuşağında ve bütün mekânı çevreleyen üst yazı kuşağında bulunmaktadır. Araştırma kapsamında Tac Mahal’deki hat süslemelerin bulundukları yerleri ile yazı stilleri ve bu süslemeleri oluşturan Kuran-ı Kerim’de yer alan surelerin neler olduğu ve içerikleri hakkında bilgiler verilmeye çalışılacaktır.
Keywords : Tac Mahal, Abdülhak Şirazi, Hat Süsleme, Ayet, Sülüs