Yorum-Bağlam İlişkisi Bakımından Hutbelerde Hadis Kullanımı

Authors : Muhammet Ali Asar

Pages : 603-632

Doi:10.28949/bilimname.686946

View : 19 | Download : 17

Publication Date : 2020-05-15

Article Type : Research

Abstract :Hutbe, Cuma ve bayram namazlarının gereklerinden olup, öğüt ve nasihat içeren konuşmadır. Hz. Peygamber’den günümüze îrâd edilmektedir. Ülkemizde son on yıldır Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nce hazırlanan hutbeler tüm cami ve mescitlerde okunmaktadır. Hutbeler başlık, serlevha bir ayet, bir hadis ve bu çerçevede inşa edilen metinden oluşmaktadır. Hutbenin serlevhasındaki rivayet metin içerisinde yorumlanmaktadır. Serlevha rivayetten hareket edilerek toplumsal mesajlar verilmekte, güncel olayların yorumlanmasında hadis rivayeti referans alınmaktadır. Serlevha hadisle hutbenin başlığının ve konusunun uyumu ve rivayetin bağlamı da gözetilerek doğru anlaşılması ve yorumlanması önem arz etmektedir.  Rivayetin doğru anlaşılması ve yorumlanması noktasında en önemli kavram bağlamdır. Hadiste bağlam anlama faaliyetinin temelini oluşturur. Bağlam konuşanla dinleyen arasındaki iletişimi, ilişkiyi yer ve zaman perspektifiyle içerir. Buna konuşanın ve dinleyenin önyargı, görüş, kanaatleriyle, her türlü davranışları ve toplumsal özellikleri de eklenir. Bu çerçevede Hz. Peygamber’in sözlerini ve fillerini anlamak ve yorumlamak için içinde bulunduğu çevreyi, kültürel ortamı, ilk muhataplarını ve yaşadığı toplumun gerçeklerini tespit etmek zarurettir. Yani Hz. Peygamber’in sözlerini ve davranışlarını, bulunduğu ortam ve bu ortamın doğurduğu şartlar içerisinde ele almak gerekir. Bu makalede, serlevha hadislerin hutbe içinde yorumlanma biçimi ele alınmaktadır. Hutbenin serlevhasında yer alan hadisin yorumlanmasında özellikle hadis-bağlam ilişkisine ne kadar riayet edildiği, rivayetin yorumunun hadis rivayet ve yorum geleneğindeki anlaşılma ve yorumlanma şekliyle ne kadar örtüştüğü tespit edilmeye çalışılmaktadır. Bu çerçevede şu somut sorulara cevap aranmaktadır. "Hutbelerin serlevhasındaki hadisler yorumlanırken rivayetin bağlamı dikkate alınmış mıdır?”, "Rivayet yorumlanırken geçmişten günümüze şerhlerle ilişki kurulmuş mudur?” Makalede, serlevha hadislerin yorumlanmasında; rivayetin tasnif edildiği konudaki diğer rivayetlerle ilişkisinin göz ardı edildiği, bağlamın dikkate alınmadığı, klasik ve modern şerhlerden istifade edilmediği ortaya konulmaktadır.
Keywords : Hadis, Hutbe, Anlama, Yorumlama, Bağlam