Musarrât Hadisi Özelinde Şevkânî’nin Görüşleri Üzerine Bir Değerlendirme
Authors : Faruk Emrah Oruç
Pages : 201-230
Doi:10.28949/bilimname.652408
View : 22 | Download : 11
Publication Date : 2020-05-15
Article Type : Research
Abstract :Hz. Peygamber’den (sallallâhu aleyhi ve sellem) rivayet edilen bir hadiste, deve ya da koyunların olduğundan daha fazla sütlü gösterilerek satışa arz edilmesi yasaklanmış; böyle bir hayvanı satın alan kişinin muhayyer olduğunu hükme bağlamıştır. Söz konusu hadis "musarrâh hadisi” adıyla anılır. Musarrâh kelimesi, müşterinin rağbetini artırmak için bir süre sütü sağılmayan ve bu şekilde sütlü gösterilen hayvan anlamındadır. Mâlikî, Şâfiî ve Hanbelî fakihler bu hadisle amel ederek müşterinin "tedlis muhayyerliği”ne sahip olduğunu kabul etmektedirler. Tedlis, alışverişte satılık malın kusurunun müşteriden gizlenmesi demektir. Hanefî fakihlerin çoğu ise musarrâh hadisiyle amel etmemekte ve bunun gerekçesi olarak naklî ve aklî birçok izah yapmaktadırlar. Bazılarına göre mensuh olduğu için, bazılarına göre de âmir bir hadis olmadığı, anlaşmazlığa düşenlere tavsiye anlamı içerdiği için musarrâh hadisi delil alınmamıştır. Hanefîler’e göre musarrâh bir hayvan satın alındığında muhayyerlikten bahsedebilmek için satıcının müşteriyi aldatarak hayvanı yüksek fiyattan satması gerekmektedir. Bu çalışmada musarrâh hadisi ile ilgili meseleler, günümüzden yaklaşık iki asır önce yaşamış Muhammed b. Ali eş-Şevkânî’nin (v. 1250/1834) dört mezhep fakihlerinden yaptığı nakiller ve kendi görüşleri üzerinden incelenmeye çalışılacaktır. Mezhep taklidini reddederek ictihadın sürekliliğini savunan ve kendisini mutlak müctehid addeden Şevkânî, Neylü’l-evtâr isimli eserinde musarrâh hadisi ile ilgili mezhep görüşlerini, ihtilafları detaylı bir şekilde incelemiş, kendi tercihlerini belirtmiş, Hanefî fakihlerin musarrâh hadisiyle amel etmeme gerekçelerini eleştirmiştir. Bu çalışmayla Şevkânî’nin nakilleri, görüş ve tenkitleri incelenecek, isabet edip etmediği hususlar belirtilmeye uğraşılacaktır.Keywords : Fıkıh, Muamelat, Muhayyerlik, Musarrat Hadisi, Şevkânî