İslâm Hukukunda Çok Eşliliği Meşru Kılan Şartlar Ve Buna Ruhsat Veren Özel Durumlar

Authors : Ibrahim Yilmaz

Pages : 559-591

Doi:10.28949/bilimname.513350

View : 20 | Download : 10

Publication Date : 2019-04-30

Article Type : Research

Abstract :Çok eşlilik (poligami/teaddüd-i zevcât), yani erkeğin aynı anda birden fazla kadınla evlenmesi insanlık tarihinde bilinen ve uygulanan bir kurumdur. İslâm hukuku da belirli şartların ve gerekçelerin bulunması halinde çok eşlilik kurumunu bir ruhsat hükmü olarak kabul etmiş ve bunun sayısını dört ile sınırlandırmıştır. İslâm hukukunda çok eşlilik, mubah kılınmış olmakla birlikte her erkeğin keyfine göre kullanabileceği mutlak bir hak da değildir. Nitekim ilgili naslar incelendiğinde İslâm hukukunda çok eşliliğin mubah/meşru olabilmesinin; "eşler arasında adaleti gözetmek” ve "eşlerin nafakasını temin etmeye güç yetirebilmek” olmak üzere iki temel şarta bağlandığı görülmektedir. Diğer taraftan İslâm hukukunda çok eşliliğe ruhsat veren bireysel veya toplumsal bazı özel durumlar (şartlar/sebepler) üzerinde de durulmuştur. İslam hukukunda çok eşlilik hakkının kullanılabilmesi ile ilgili doktrinde yer alan şartlar ve gerekçeler birlikte değerlendirildiğinde bu hakkın kullanılmasının şu üç temel şartın bulunmasına bağlandığını söylemek mümkündür; (1) Eşler arasında adalete riayet etmek, (2) Eşlerin nafakasını temin edebilecek yeterli mali güce/imkâna sahip olmak, (3) Ferdi veya toplumsal ihtiyaç veya zaruretin bulunması. Buna göre; İslâm hukukunda çok eşlilik, bireysel ve toplumsal bazı ihtiyaç ve zaruretler çerçevesinde karşılıklı rızaya dayalı olarak mubah kılınmış ahlakî ve hukukî bir kurum olmaktadır. Dolayısıyla erkekler, mevcut eşlerinin üzerine ikinci bir kadın ile evlenmek zorunda olmadıkları gibi, kadınların da ikinci bir eş olarak evli bir erkek ile evlenmeye hayır deme hakları vardır. Bu makalede, İslâm aile hukukunda çok eşliliğin meşruiyeti ve doktrinde çok eşlilik hakkını kullanmayı sınırlayan veya bu hakkı kullanmaya ruhsat veren bazı özel durumlar üzerinde durulacaktır.
Keywords : İslâm Hukuku, Çok Eşlilik, Ruhsat, Özel Durumlar