Osmanlı Uygulamaları Işığında Küçüklerin Evlendirilmesi ve Veli İzinsiz Nikâh

Authors : Ömer Korkmaz

Pages : 453-475

Doi:10.28949/bilimname.476671

View : 14 | Download : 11

Publication Date : 2019-04-30

Article Type : Research

Abstract :Küçüklerin velileri tarafından evlendirilmesi İslam hukukçuların çoğu tarafından muteber kabul edilmiştir. Diğerlerinin aksine Hanefî fakihler velilerin sınırını çok geniş tutmuşlar, bununla birlikte küçüklere buluğ muhayyerliği hakkı tanıyarak oluşabilecek olumsuzlukları önleme yoluna gitmişlerdir. Hanefî mezhebini esas alan Osmanlı Devleti’nde de uygulama bu yönde olmuştur. Öte yandan küçüklerin evlendirilmesinin meşruiyeti konusu, diğer bir tabirle evlenmede velâyet konusu, günümüz İslâm hukukçuları tarafından tartışılan ve güncelliğini koruyan bir meseledir. Ne var ki konuyla ilgili yapılan çalışmalarda bu görüşün İslâm toplumları tarafından ne derece benimsendiğine ve uygulandığına pek değinilmez. Bu çalışmada, küçüklerin evlendirilmesi ve veli izinsiz nikâh konusu, tarihî bir vakıa olarak ele alınmış olup uygulamalar çerçevesinde İslam toplumunda yaygın olup olmadığına dair bazı tespitlere ulaşılmaya çalışılmıştır. Ancak uygulamaların ne yönde cereyan ettiğini gösteren kayıtların Osmanlı dönemine ait olması nedeniyle Osmanlı dönemine ait uygulamalara odaklanılmıştır. Çalışmada XVIII. yüzyıl Adana şer‘iyye sicilleri temel kaynak olarak kullanılmakla birlikte Osmanlı’nın farklı bölgelerine ait bazı evlilik defterlerindeki veriler de yeri geldikçe kullanılmıştır. Ayrıca Hukûk-ı Aile Kararnamesi’ndeki küçüklerin evlendirilmesi ile ilgili madde ve bu maddeye yönelik eleştiriler de tespit edilen bulgularla karşılaştırılmıştır. Böylece söz konusu araştırmada XVIII. yüzyılın başlarından kararnâmenin yazıldığı tarih olan 1917 yılına kadar Osmanlı toplumunda küçüklerin evlendirilmesiyle ilgili uygulamaların boyutunun ne olduğuna dair genel bir çerçeve çizilmesi hedeflenmiştir.
Keywords : Fıkıh, Küçüklerin Evlendirilmesi, Veli, Velâyet, Buluğ Muhayyerliği