"İbrahimî Dinler" Kavramsallaştırmasının Tarihi

Authors : Muhammet Yeşilyurt

Pages : 191-241

Doi:10.28949/bilimname.457204

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2019-04-30

Article Type : Research

Abstract :"İbrahimî dinler” adlandırması, Hz. İbrahim’i "ata” olarak kabul eden Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslâm dâhil edilerek oluşturulmuş bir tasniftir. "İbrahimî dinler”, II. Dünya Savaşı’nın hemen sonrasında, fikrî çerçevesi Katolik Oryantalist Louis Massignon tarafından çizilmeye başlanmış bir kavramsallaştırmadır.  Söz konusu kavramsallaştırma, dünya insanları arasında barışı egemen kılmaya matuf girişimlerin yaşandığı bir dönemde, üç dine mensup insanlar arasında "ortak nokta” bulma çabasının bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. 1962-1965 yılları arasında gerçekleştirilen II. Vatikan Konsili ile "İbrahimî dinler” düşüncesi, bir anlamda olgunlaşma ve Kilise vasıtasıyla resmîleşme sürecine girmiştir. Adı geçen konsilde "İbrahimî dinler” düşüncesiyle eş zamanlı olarak ortaya çıkan "dinlerarası diyalog” fikri, "İbrahimî dinler” kavramsallaştırmasının günümüze kadarki akacağı mecrayı belirlemiştir. II. Vatikan Konsili’nden itibaren kullanım alanı ve yaygınlığı giderek artan "İbrahimî dinler”, zamanla akademik çalışmalarda da kendisine müracaat edilen bir terim haline gelmiştir. Bu çerçevede, "İbrahimî dinler” lafız olarak ilk kez, 1979 yılında Amerikan Din Akademisi’nin gerçekleştirdiği kongrede kullanılmıştır. Kongrede sunulan bildiriler daha sonra "Trialogue of the Abrahamic Faiths (İbrahimî Dinlerin Diyaloğu)” adıyla kitaplaştırılmıştır. O tarihten günümüze bilimsel içerikli pek çok çalışma ve toplantıda "İbrahimî dinler” ve "dinlerarası diyalog” temaları birlikte ve birbiriyle ilişkili olarak kullanılmıştır. 11 Eylül 2001 yılında ABD’de gerçekleştirilen terör saldırılarından sonra daha fazla oranda kendisine müracaat edilen mezkûr kavramsallaştırma, üç din arasında birliği teşvik etmek ve ortak olunduğu iddia edilen hususları ilgili dinlerin mensuplarına hatırlatmak için kullanılmaya başlanmıştır. "İbrahimî dinler” düşüncesinin ortaya çıkışında Yahudilik ve İslam’ın herhangi bir katkısının olmadığı anlaşılmaktadır. İlk ortaya çıkışından günümüze "İbrahimî dinler”, tamamen Katolik Hıristiyanlık izleri taşımaktadır.
Keywords : Dinler Tarihi, Yahudilik, Hıristiyanlık, İslâm, Hz. İbrahim