İbnü'l-Cezerî'nin Kırâatlerin Mütevâtirliği Meselesine Bakışı

Authors : Ömer Özbek

Pages : 555-586

Doi:10.28949/bilimname.458437

View : 17 | Download : 12

Publication Date : 2018-10-31

Article Type : Research

Abstract :Kırâat, Kur'an’a en yakın ve bu cihetle önemli ilimlerden olduğu görüşü bu alanın mensupları arasında kabul gördüğü gibi, bu alanın tartışmasız otoritelerinden birinin İbnü’l-Cezerî olduğu göüşü de kabul görmektedir. Bu nedenle böyle önemli bir şahsiyetin kırâat ilminin meselelerine bakışı şüphesiz ki, ayrı bir önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı İbnü’l-Cezerî’nin kırâat ilmindeki yerini ortaya koymak değil; yalnızca onun, kırâat alanının önemli meselelerinden biri olan kırâatlerin mütevâtirliği meselesine bakışını tespit etmek ve değerlendirmektir. Mütevâtirlik konusu erken dönemde usul âlimleri tarafından Kur'an’ın mütevâtirliği bağlamında ele alınmıştır. Kırâat ilminde ise genel olarak Kur'an ve yedi kırâat mütevâtir kabul edilmektedir. İbnü’l-Cezerî yedi kırâatin mütevâtir oluşunun ön kabulü olan şartları taşıdığı için kırâatleri ona (aşere) ulaştıran diğer üç kırâatin (İmam Cafer, Yakub ve Halefü’l-Aşir kırâatlerinin) de mütevâtir olduğu görüşündedir. Yine O’na göre mütevâtir kırâatler bu on kırâatle de sınırlanamaz. Hattı Osmanî’ye uyan, sahih senetle Hz. Peygambere ulaşan ve bir vecihle de olsa Arap gramerinin temel kaidelerine muvâfık olan tüm kırâatler sahihtir ve sahih olanda her zaman tevatür aranmaz. İbnü'l-Cezerî kırâatleri imamlarından gelişi itibariyle mütevâtir kabul etmekte ve İbn Mücahid’den öncesinin tartışmalı ve karanlık olduğundan bahsetmektedir. İbnü'l-Cezerî’nin Ebû Nasr es-Subkî’den cevaplarını istediği şu sorular önemlidir: "İleri gelen âlimler bu gün okunmakta olan on kırâat hakkında ne buyuruyorlar? Onlar mütevatir mi değil mi? On kırâatten birinin tek kaldığı vecihlerin tamamı mütevatir mi değil mi? Şayet mütevâtir ise o kırâati veya o kırâate dair bir vechi inkâr eden kimseye gereken nedir?
Keywords : Kırâat, İbnü’l-Cezerî, mütevâtirlik, tevatür