Vakf-ı Câizin Mahiyeti - Secâvendî’nin Eseri ve İlgili Ayetlerin Manası Çerçevesinde-

Authors : Mustafa Karagöz

Pages : 321-362

Doi:10.28949/bilimname.393727

View : 21 | Download : 17

Publication Date : 2018-04-30

Article Type : Research

Abstract :Secâvendî İlelü’l-Vukûf adlı eserinde vakfı altı kategoriye ayırmıştır. Eserinin giriş kısmında bu altı kategorinin tanımını yapmış, tanımları örneklerle açıklamış ve bu kategoriler için eserinde hangi rumuzları kullanacağını belirtmiştir. Secâvendî’nin yaptığı tasnifte yer alan kategorilerden birisi de "vakf-ı câiz” olarak adlandırdığı vakf çeşididir. Müellif bu kategori için " ج ” harfini rumuz olarak kullanacağını belirtmiştir. Secâvendî vakf-ı caizi "Hem vakf yapmayı hem de geçiş yapmayı gerekli/mümkün kılan sebepler bulunduğu için vakf yaparak durmanın da vakf yapmadan geçmenin de caiz olduğu vakf” şeklinde tanımlamıştır. Özellikle günümüzde konuyla ilgili bazı eserlerde ise vakf-ı caiz, "vakfın ve vaslın caiz olmasıyla birlikte vakf yapmanın daha evla olduğu” yer olarak tanımlanmaktadır. Yapılan tanımların etkisiyle olsa gerek, vakf-ı caiz genelde böyle bilinmektedir. Oysa "vakfın ve vaslın caiz olmasıyla birlikte vakf yapmanın daha evla olduğu” şeklindeki tanım, Secâvendî’nin terminolojisiyle, eserinin muhtevasındaki kullanımıyla ve ilgili ayetlerin tercihe şayan olan manasıyla birebir örtüşmemektedir. İlaveten, "vakf yapmanın daha evla olduğu” şeklindeki tanıma göre hareket edilip haddizatında vaslın evla olduğu ayetlerde vakf yapıldığı takdirde, ilgili ayetlerin mana bütünlüğünün bozulma riski gündeme gelecek ya da tercihe şayan manası gözden kaçmış olacaktır. Bu durum vakf-ı câiz kategorisinin mahiyetinin; Secâvendî’nin tanım ve kullanımının yanı sıra, ayetlerin manasına uygun olarak tespit edilmesini gerektirmektedir. Buradan hareketle kaleme alınan bu makalede, Secâvendî’nin vakf-ı caiz kategorisinin mahiyetinin ortaya konulması amaçlanmaktadır.
Keywords : Tefsir, Vakf-ı Câiz, Secâvend, Mana