Lilith: Yahudi Mitolojisinde Ana Tanrıça'nın Düşüş ve Şeytana Dönüşüm Serüveni

Authors : Aynur Çinar

Pages : 363-395

Doi:10.28949/bilimname.381879

View : 21 | Download : 11

Publication Date : 2018-04-30

Article Type : Research

Abstract :Lilith kelimesinin, Sümer kökenli olan ve "hava, rüzgâr” anlamına gelen líl’den türediği, bu dilden de Akkadçaya lilītu olarak geçtiği kabul edilir. Lilith miti, lilitu, Lamaştu ve lilith olarak Mezopotamya’dan Suriye-Filistin bölgesine kadar tüm Levant’a yayılmıştır. Babil’de rüzgârın yıkıcılığına ve şehvete hükmeden dişil bir ruh hatta Fırtına Tanrıçası olan lilītu; ataerkil zihniyetin gittikçe yerleşmesiyle, cazibesiyle geceleri erkekleri tuzağa düşüren ve bebekleri öldüren şeytani bir karaktere dönüşmüştür. Bu özellikleriyle Lilith Yahudi mitolojisine geçmiş ve kısır ve seksualiteye sahip en büyük dişi şeytan olarak kötülüğün zirvesine oturmuştur. Ayrıca Lilith’e Yeşaya 34:14’deki atıf sebebiyle o, Yahudi şeytan araştırmalarında kilit isim olmuştur. Bu sebeple Yahudi tarih ve literatüründe başta Âdem’in Havva’dan önceki ilk eşi olmak üzere İsmâil’in torunu Naama ve Saba Melikesi gibi pek çok kötü kadınla özdeşleştirilmiş ve Eril Tek Tanrı karşısındaki en büyük dişi düşman olarak kabul edilmiştir. Bu çalışmada Lilith’in etimolojisinden ve mitolojideki özelliklerinden yola çıkarak, Yahudi mitolojisi ve mistisizminde şeytani Lilith’in genel nitelikleri ortaya konulmuş ve Yahudiliğin "kötülük” profili yakalanmaya çalışılmıştır.
Keywords : Ana Tanrıça, Şeytan, Yılan, Kötülük, Cinsellik, Bebek katili, Âdem’in İlk Karısı, Dinler Tarihi