İbn Tabâtabâ’ya Göre Şiirin Mahiyeti Ve Türleri

Authors : Mücahit Küçüksari

Pages : 89-118

Doi:10.28949/bilimname.345563

View : 14 | Download : 13

Publication Date : 2017-05-29

Article Type : Research

Abstract :Ebu’l-Hasen İbn Tabâtabâ edebî tenkit alanında dikkat çeken isimlerden biridir. Zira klasik Arap şiirine yönelik yapıcı eleştirileri, farklı meselelerdeki yenilikçi yaklaşımları ve aynı zamanda geleneğe olan saygısı onu önemli bir isim haline getirmektedir. Edebi açıdan çok canlı bir dönemde yaşamıştır. Bu dönemde pek çok eser kaleme alınmış ve edebiyat alanında yenilik hareketleri hız kazanmıştır. İbn Tabâtabâ da eserleri ile, bu alana katkı yapan edebiyatçılardandır. Kaynaklarda sekiz eserinden söz edilmektedir. Günümüze de ulaşan ‘İyâru’ş-şi‘r adlı eserinde, edebî tenkit alanındaki farklı meselelere dair görüşlerini görmek mümkündür. ‘İyâru’ş-şi‘r, metodu ve konuları bakımından pek çok edebi tenkit eserinden farklı özelliklere sahiptir. Kendisinden önce yazılmış bazı eserlerde olduğu gibi, sadece şiir dili ve lahn gibi meselelere odaklanmamıştır.  Asıl telif sebebi, şiir sanatını edebi kıstaslara göre ortaya koymaktır. Bu bağlamda İbn Tabâtabâ, farklı edebiyatçıların görüşlerini kendi tecrübe ve birikimleri ile birleştirerek, şiiri iyi-kötü şeklinde ayırt etmeyi amaçlamıştır. Bir şair olmasının da avantajı ile şiir yazımında karşılaşılabilecek güçlükleri ortaya koyarken bunların çözüm önerilerini de sunmuştur. İbn Tabâtabâ’nın edebî tenkitçiliğini farklı yönleriyle görebilme amacı taşıyan bu çalışma, şiirin mahiyeti ve türleri konuları ile sınırlandırılmıştır. Bu sınırlandırma yapılırken, tenkitçiliğinin yanı sıra bir şair olması da göz önünde bulundurulmuş ve şiir mefhumuyla ilgili fikirlerinin ayrıca önemli olduğu düşünülmüştür. Bu bağlamda öncelikle şiirin tarifi ve ön şartlarıyla ilgili olarak ortaya koyduğu düşünceler farklı edebiyatçıların görüşleri de zikredilerek değerlendirilmiştir. Ardından da lafız ve anlam ögelerini merkeze alınarak yapmış olduğu şiir tasnifi incelenmiştir.
Keywords : : İbn Tabâtabâ, Edebî Tenkit, Şiir, Lafız, Anlam