MU’TEZİLE’DE "EMR-İ Bİ’L-MA’RUF NEHY-İ ANİ’L-MÜNKER" İLKESİ VE SİYASÎ OTORİTE – Kadı Abdulcebbar Örneği-

Authors : Mehmet Şaşa

Pages : 88-100

View : 11 | Download : 12

Publication Date : 2018-04-07

Article Type : Research

Abstract :Mu’tezile içindeki yaygın anlayışa göre imam, öne geçmeye layık olsun ya da olmasın öne geçirilmiş ve Müslüman topluluk üstünde veli olan kişidir. Aynı zamanda imam, onların işlerinde tasarruf sahibidir. Bu sebeple İslâm toplumunun imama ihtiyacı bulunmaktadır. Bunun yanı sıra şer’î hükümleri yürütmek, ülkeyi korumak, orduları yönetmek gibi konularda da imama ihtiyaç vardır. İlgili konu hakkındaki bu araştırma, Kadı Abdulcebbar ile sınırlandırılmıştır. Zira o, Mu’tezilî düşünce sisteminin ilk akla gelen, Mu’tezile’nin silinmeye yüz tuttuğu bir asırda, diğer mezheplerle tartışmaya girebilen, Mu’tezile’yi adeta sistematize eden isimlerinden birisidir. Bununla beraber çalışma, Kadı Abdulcebbar’ın Şerhu Usûli’l-Hamse, el-Muğnî, el-Muhît bi’t-Teklif gibi önemli eserleri temel kaynak kabul edilmiştir. Bu araştırma neticesinde onun daha çok Kur’an’a, sahih sünnete, icmaya, aklî delillere ve tarihsel verilere müracaat ettiği görülmüştür. Bu çalışmada Kadı Abdulcebbar’ın görüşleri bağlamında maruf ve münker ne demektir? Mu’tezile’nin bu temel ilkesi karşısında devlet erkinin yapması gerekenler nelerdir? Toplumda ahlakî çöküntünün yaşanması durumunda siyasî otoriteye düşen sorumluluklar nelerdir? Bu ilkenin icra edilebilmesi için devlet başkanının olması şart mıdır? Bu ilkenin maksadı nedir? Bu prensip, vâcip ise vücûbiyeti aklî mi yoksa şer’î midir? Gibi bir takım soruların cevapları aranacaktır. Bu çalışmada Kadı Abdulcebbar’ın görüşleri bağlamında günümüzde yönetim erkinde bulunanların toplumlarındaki ahlakî yozlazmaya karşı neler yapabileceklerine dair bir takım öneriler de sunulmuştur. 
Keywords : Mu’tezile, Kadı Abdulcebbar, siyaset, ma’rûf, münker