Hüsâmeddin Ali el-Bitlisî’nin Hakîkat-i Muhammediyye ve Hakîkat-i Murtazaviyye ile İlişkilendirdiği Âyetler

Authors : Mehmet Selim Ayday

Pages : 77-98

View : 18 | Download : 8

Publication Date : 2017-06-30

Article Type : Research

Abstract :Milâdî 1504 yılında vefat eden Hüsâmeddin Ali el-Bitlisî pek çok tasavvufî eserin yanında Câmi‘u’t-Tenzîl ve’t-Te’vîl isimli bir işârî tefsir de telif etmiştir. Pek çok mutasavvıf gibi o da Allah’ın ilk defa Hz. Peygamber’i kendi nurundan yarattığını, diğer bütün yaratıkların ise bu hakikatten halkedildiğini ileri sürmüştür. Mutasavvıflar bu düşüncelerini, çeşitli âyet ve sıhhati hadis teknikleri açısından tartışmalı sözlere dayandırırlar. Bu makalede Hakîkat-i Muhammediyye fikrinin ilk defa ortaya çıkış seyri ile ilgili temel bazı bilgiler verildikten sonra el-Bitlisî’nin bu konu ile ilgili görüşlerine yer verilecektir. Zira bu konuda daha önce yapılan bazı çalışmalar bu konunun tarihi seyrini ele almıştır. Tekrara düşmemek için bu çalışmalara işaret etmekle yetinilecektir. Bizim tespitimize göre el-Bitlisî, Hakîkat-i Muhammediyye anlayışı ile birlikte Hz. Ali’nin de aynı nurdan yaratıldığından hareketle ilk defa Hakîkat-i Murtazaviyye diye bir anlayış geliştirmiştir. Bu makalede bu konu da ayrı bir başlık halinde ele alınacaktır.
Keywords : Hüsâmeddin Ali el-Bitlisî, Hakîkat-i Muhammediyye, Hakîkat-i Murtazaviyye, Câmi‘u’t-Tenzîl ve’t-Te’vîl