BOSNA MUHACİRLERİNİN ANADOLU’DA İSKÂNLARI (1860-1908)

Authors : Erdal Taşbaş

Pages : 72-91

View : 17 | Download : 8

Publication Date : 2017-08-01

Article Type : Research

Abstract :XV. yüzyılın ikinci yarısında fethedilen ve nüfusunun önemli bir kısmını Müslümanların oluşturduğu Bosna- Hersek, asırlarca Osmanlı idaresinde kalmıştır. 1856 Paris Anlaşması’ndan sonra Bosna-Hersek’teki Hıristiyanlar bağımsızlık amacıyla ayaklanmalar çıkarmışlardı. Bu ayaklanmalar bölgede yaşayan Müslümanların Osmanlı Devleti’ne kitlesel göçlerinin de başlangıcını oluşturacaktır. Arkasından Sırpların faaliyetleri ve Rus politikaları nedeniyle bu göçler aralıksız devam edecektir. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonraki koşullardan yaralanan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun Bosna-Hersek’i işgal etmesiyle yüz binlerce Müslüman yurtlarını terk etmek zorunda kalmıştı. Bosna-Hersek’ten yapılan göçler Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun bölgeyi tamamen ilhak ettiği 1908 yılına kadar aralıklarla devam etmiştir. Müslüman nüfusun varlığı ile elde tutulmaya çalışılan bir bölge olan Bosna-Hersek göçleri Osmanlı Devleti tarafından her zaman hoş karşılanmayan bir durum olmuştu. Osmanlı Devleti göçleri engelleyemediği durumlarda politikaları gereği Bosnalı Müslümanları önceleri Balkanlar’da iskân etmeye çalışmıştır. Ancak toprak kayıpları devam ettikçe ve Balkanlarda iskânlar konusunda Sırplar, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve Rusya ile anlaşmazlıklar yüzünden Bosna muhacirlerini Trakya ve Anadolu’da iskân etmek zorunda kalmıştır. Topraklarına gelen muhacirleri sistemli politikalar çerçevesinde iskâna tabi tutan Osmanlı yönetimi, Bosnalı muhacirler ile yakından ilgilenmiştir. Onları İstanbul’dan İç Anadolu’ya, Ege Bölgesi’nden Anadolu’nun güney bölgelerine kadar geniş bir alana yerleştirmiştir. Osmanlı arşiv vesikalarının kullanılmasıyla hazırlanacak bu çalışmada Bosna muhacirlerinin 1908 yılına kadar Anadolu coğrafyasında iskân edildiği yerler tespit edilip bu konudaki bilimsel veriler ortaya konulacaktır.
Keywords : Bosna-Hersek, Osmanlı Devleti, Göç, İskân, İskân coğrafyası