"Kör Keçi"den "Körebe"ye: Oyun İçinde Oyun

Authors : Pınar Kasapoğlu Akyol, M. Muhtar Kutlu

Pages : 103-109

Doi:10.33613/antropolojidergisi.675915

View : 15 | Download : 6

Publication Date : 2020-06-29

Article Type : Other

Abstract :Çocuğun /çocukluğun toplumsal-kültürel tarihini yeniden inşa etmede  tarihsel ve kültürel yorumun en çok başvurduğu belge ve nesneler içinde  çocuk oyunları ve oyuncaklar gelmektedir. Anadolu’nun tüm yörelerinde  yapılmış çocuk oyunlarına ilişkin derleme ve monografi nitelikli  çalışmalarda karşımıza çıkan körebe oyunu da köklü bir geçmişe ve geniş  bir coğrafi dağılıma sahip bir oyundur. Oyun kuralları, alanı, zamanı ve  oyun örgüsüyle çok bildik ve çok tanıdık bir çocuk oyunudur. Cinsiyet  ayrımı yapılmaksızın, iç ya da dış mekânlarda, belirlenmiş alanlarda  (kimi zaman bir çember, kimi zaman bir oda) oynanan geleneksel çocuk  oyunları sınıflamaları içinde yer alan kurallı grup oyunları ndan biridir.  Oyunun Anadolu çeşitlemelerinde içeriği ve temel özellikleri çoğunlukla  değişmemektedir. Oyuna, çocuk oyunlarında ebenin rolü açısından  bakıldığında; oyuna adını veren körebe olumsuz ve cezalandırılmış bir  rolde kaybedendir. Oyun, yeni kaybedenleri bulmak üzere sürer ve  hiç ebe olmayan oyuncu, oyunun kazananıdır. Çoğu çocuk oyununun  kökenlerinin arkaik dönemin ritüelistik uygulamalarından türediği,  onların izlerini taşıdığı ya da üstü örtük de olsa günümüze uzanmış  öğelerle sürdürüldüğü bilinir. Oyunun betimlemeye çalıştığımız bu  hali ile ritüel öğelerle ilişkilendirilmesi zor görünmektedir. Acaba öyle  mi? Bu makalede, dünyanın birçok yerinde kör keçi olarak adlandırılan  ve Anadolu’nun bazı bölgelerinde de kör çepiç olarak bilinen körebe  oyununun, toplumsal bellekte saklı bir ritüel kalıntısı olduğunu gösteren  izler üzerinden tartışılmaya çalışılacaktır.
Keywords : oyun, çocuk oyunu, körebe, kör keçi, ritüel