İmam Şâfiî ve Cessâs’ın Nesh Anlayışlarının Karşılaştırılması

Authors : Alpaslan Alkiş, Ayşe Darendeli

Pages : 21-46

View : 25 | Download : 9

Publication Date : 2021-06-23

Article Type : Research

Abstract :Nesh meselesi, sahâbe ve tâbiîn dönemlerinden başlayarak ilimlerin tedvin dönemi ve sonrasında üzerinde geniş tartışmaların cereyan ettiği bir konu olmuştur. Bu çalışma, Hanefî ve Şâfiî ekolünün günümüze ulaşan ilk usul eserlerinden olan İmam Şâfiî’nin (ö. 204/820) er-Risâle ile Ebû Bekr el-Cessâs’ın (ö. 370/980) el-Fusûl fi’l-Usûl eserleri bağlamında her iki fakihin nesih konusundaki görüşlerinin mukayesesini amaçlamaktadır. Nesh konusunda "ref’” ve "beyân” şeklinde ortaya çıkan iki temel görüş, bu iki fakihin nesh teorileri üzerinden karşılaştırılmaktadır. Şâfiî ve Cessâs’ın neshin imkân ve vukûu, neshin dayanağı, icmâ’ ile Kur’ân ve Sünnet’in neshi, Hz. Peygamber’in vefatından sonra neshin olamayacağı, nesh kapsamında olan/olmayan hususlar, Kur’ân’ın Kur’ân’ı ve Sünnet’in Sünnet’i neshi gibi konularda ittifak ettikleri görülmektedir. Ancak neshin ıstılah anlamı ile Kur’ân’ın Sünnet’i, Sünnet’in de Kur’ân’ı neshi gibi konularda ise ortaya koydukları metodoloji gereği nesh anlayışlarında ihtilaf bulunmaktadır. Bu ihtilaf, her birinin kullandıkları delillerin ve nesihle ilgili belirledikleri kâidelerin sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Bazen de bir görüşü hem kabul eden hem de reddeden tarafın aynı gerekçeyi ileri sürdüğü fakat farklı sonuçlara vardığı görülmektedir.
Keywords : İslâm Hukuku, Şâfiî, Cessâs, Nesh, Metodoloji, Fıkıh.