Fuat Sezgin’in İslam Bilim Tarihi Çalışmalarında Astronomi

Authors : Şeyma Karalar

Pages : 92-117

View : 17 | Download : 10

Publication Date : 2020-06-21

Article Type : Research

Abstract :Ülkemizin yetiştirmiş olduğu meşhur bilimler tarihçisi Fuat Sezgin, bilim ve teknolojinin bütün insanlığın ortak malı olduğunu düşünmektedir. Sezgin, çalışmalarını İslam biliminin 800 yıllık yaratıcı safhasının tüm yönleriyle ortaya çıkarılması ve tanıtılması üzerine temellendirmiştir. Sezgin, kaleme almış olduğu eserleri, kurmuş olduğu müzeler ve yapmış olduğu aletlerle Müslümanların ortak mirastaki payını gösterme amacını büyük oranda başarmıştır. Şüphesiz Orta Çağ İslam biliminin en başarılı olduğu alanlardan biri de astronomi olmuştur. Sezgin’in, İslam astronomi tarihi alanında çok önemli tespitleri olduğu gibi gün yüzüne çıkardığı birçok eser ve pek çok alet bulunmaktadır. Sezgin, Orta Çağ’da Müslüman astronomların sadece Yunanlılar ve Hintlilerden tercümeyle yetinmediklerini, yoğun yaratıcı süreçte bugün Avrupa’da gelişmiş olan pek çok bilimin de temellerini attıklarını belirtmiştir. İlk rasathanelerin Müslümanlar tarafından kurulduğunu belirten Sezgin, bugün Batı’da o dönemdeki rasathanelerin elde ettiği neticeleri geliştirecek düzeyde bir çalışma yapılamadığını belirtmiştir. Aynı zamanda Kepler ve Kopernik’in gezegen modellerinin Müslüman astronomların gezegen modellerinden yola çıkarak elde edildiğini söyleyen Sezgin, astronominin en önemli aleti olan usturlabın Müslüman astronomlar tarafından yapılan modellemelerinin bugün Avrupa’da geçilemediğini belirtmiştir. Bu çalışmada Fuat Sezgin’in İslam bilim tarihi çalışmalarında İslam’ın ilk yıllarından başlayarak 16. yüzyılın sonuna kadar devam eden astronomi örneği incelenecektir. Sezgin, astronomi tarihi ile ilgili çalışmalarını Almanca asıllı GAS adlı eserinin 6. cildinde toplamaya çalışmıştır. Benzer şekilde Türkçeye de çevrilen "İslam’da Bilim ve Teknik” adlı beş ciltten oluşan diğer çalışmasının II. cildi de yine astronomi alanında yaptığı önemli çalışmalarını içermektedir. Biz çalışmamızı bu iki eserde yer alan bilgilerden yola çıkarak şekillendirmeye çalışacağız.
Keywords : astronomi, fuat sezgin, Rasathane, Usturlap, Kadran ve Ekvatoryum