İBN HALDÛN’UN BELÂGAT KURAMI

Authors : Mehmet Zahid Çokyürür

Pages : 521-544

View : 11 | Download : 5

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research

Abstract :İbn Haldûn’un, ilimleri tasnif ettiği "el-Mukaddime”sinde dil ilimleri de kendine yer bulmuştur. O, dil ilimlerini lügat (sözlük), nahiv (gramer), beyân (belâgat), edeb (şiir) şeklinde dört ana başlık halinde ele almıştır. Kendisinden bir asırdan fazla bir zaman önce bu ilim bütünüyle kemâle ulaştığı ve terminolojisi yerleştiği halde o, beyân başlığıyla belâgatı kasdetmiş, meânî ilmine de belâgat demiştir. Ayrıca, ‘meğaribe/batılı’ ve ‘meşârika/doğulu’ Müslüman toplumları ‘beyân/belâgat’ ilmi açısından mukayese ederek doğulu toplumların bu ilimde batılı toplumlardan daha üstün olduğu kanaatine ulaşmış, bazı verilerden hareketle de bu fikrini kanıtlama yoluna gitmiştir. İbn Haldûn beyân (belâgat) ilmini öğrenmenin gerekliliği ve faydasından da bahsetmiştir. Bu çalışmada İbn Haldûn’un beyâna (belâgata) dair fikirleri incelenmiş, sıra dışı terminolojisi mercek altına alınmış, gerekli tespit ve değerlendirmeler yapılmaya gayret edilmiştir.
Keywords : İbn Haldûn, belâgat, beyân, me‘ânî