Edirne Sarayı Kum Kasrı Hamamı ve Aşçılar Hamamı

Authors : Mustafa Özer, Mesut Dündar

Pages : 571-584

View : 18 | Download : 6

Publication Date : 2019-10-01

Article Type : Research

Abstract :Edirne Sarayı, Sarayiçi olarak adlandırılan bölgede, Tunca Nehri’nin batısındaki alanda, II. Murad’ın saltanatının son yıllarında inşa edilmeye başlanmış ve hemen her dönemdeki ilave ve onarımlarla büyük bir kompleks haline gelmiştir. Pek çok yapısı Fatih Sultan Mehmed zamanında inşa edilen ve bünyesinde çok farklı işlevli yaklaşık 100 civarında yapıyı barındıran bu saray, oldukça geniş bir alana yayılmaktaydı. İnşa edildiği tarihten, 19. yüzyıl sonlarına kadar yoğun bir kullanıma sahne olan ve pek çok tarihi olaya (Osmanlı-Rus ve Balkan Savaşları, IV. Mehmed’in sünnet şöleni, vd.) tanıklık eden Edirne Sarayı, özellikle Osmanlı- Rus ve Balkan savaşları sırasında önemli ölçüde tahrip olmuş ve pek çok yapısı yıkılmıştır. Saraydan günümüze çok az sayıda yapı ulaşmıştır. Kaynaklardan ve yayınlardan öğrendiğimize göre Edirne Sarayı’nın; 117 Oda, 21 Divanhane, 18 Hamam, 8 Mescit, 17 Kapı, 13 Koğuş, 4 Kiler, 5 Mutfak, 17 Kasır ve 6 Köprü’den meydana geldiği anlaşılmaktadır. Kuşkusuz bu bilgiler, arşiv belgeleri üzerindeki incelemeler ile sahada yapılacak kazı ve araştırmalarla daha sağlıklı hale gelecektir. Biz bu bildirimizde, biri harap olarak günümüze ulaşabilen (Kum Kasrı Hamamı), diğeri de (Aşçılar Hamamı) arkeolojik kazı sonrası ortaya çıkarılan iki hamamı; arşiv belgeleri, kazı, vd. çalışmalara dayalı olarak inceleyerek, bunların; plan, malzeme- teknik, mimari, bezeme vd. bakımlardan Osmanlı dönemi hamam mimarisi içerisindeki yerlerini belirlemeye çalışacağız. Mevcut verilerden hareketle, her ikisinin de (Kum Kasrı ve Aşçılar hamamlarının) II. Mehmed döneminde, muhtemelen 15. yüzyılın ikinci yarısında inşa edildiğini sanılmaktadır. Her iki hamam da, inşa edildiği dönemin mimari, plan şeması, malzeme ve teknik gibi özelliklerini yansıtırlar. Arkeolojik kazı sonrası hazırlanan rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri doğrultusunda konservasyon ağırlıklı restorasyonu gerçekleştirilen Kum Kasrı Hamamı büyük oranda ayaktadır. Aşçılar Hamamı ise, yalnızca kayıtlarda bilinmekteydi. Yapılan arkeolojik kazı sonrası temel kalıntıları ortaya çıkarılan bu hamamın plan şeması büyük ölçüde belirlenmiştir. Yapı, kazı sonrası geçici koruma önlemleri kapsamında konservasyonu sağlanarak koruma altına alınmıştır.
Keywords : Osmanlı, mimarlık, saray, hamam, arkeolojik kazı