Halil Rıfat Paşa’nın Sivas-Hasan Çelebi Yol Güzergâhı Üzerindeki Bayındırlık Faaliyetleri

Authors : Sultan Murat Topçu

Pages : 769-780

View : 22 | Download : 7

Publication Date : 2019-10-01

Article Type : Research

Abstract :Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisinde yer alan yol şebekeleri daha önceki dönemlerde oluşturulmuştur. Osmanlılar mevcut yol ağını XIX. yüzyıla kadar herhangi bir değişiklik yapmadan kullanmışlardır. Ancak XIX. yüzyılla birlikte özellikle Avrupa’da yeni yol şebekelerinin oluşturulması ve var olan yolların yeniden ıslah edilmesi yönündeki çalışmalar, Osmanlı tarafından da takip edilmiş ve bu yönde Osmanlı topraklarından geçen yol ağlarının yeniden ıslah edilmesine çaba harcanmıştır. Bu hususta 1858 ve 1869 tarihlerinde yayınlanan iki adet nizamname ile bina ve yol yapımları çağdaş kurallara bağlanmıştır. Dönem bürokratları devletin yayınlatmış olduğu bu nizamnameleri dikkate alarak yönetimleri altında bulunan vilayetlerin diğer vilayetlerle olan bağlantı yollarını yeniden düzenleme ve ıslah etmek için projeler hazırlatmışlardır. Bu dönem bürokratları arasında bayındırlık faaliyetleri ile öne çıkan en önemli isimlerden birisi de Halil Rıfat Paşa’dır. Devletçi kişiliği ve imar alanındaki hizmetleri ile ön plana çıkan Halil Rıfat Paşa (1827-1901), Osmanlı bürokrasisinde sadrazamlık makamına kadar yükselmiş olmakla birlikte, asıl ününü ise Sivas Valiliği döneminde elde etmiştir. 1882 yılında atandığı Sivas Valiliği görevi esnasında ( 1882-1885), Sivas vilayeti dâhilinde pek çok bayındırlık faaliyetinde bulunmuştur. Vilayetin diğer vilayetlerle olan bağlantı yollarının ıslahı için yoğun çaba gösteren Paşa, bu yollar üzerinde çok sayıda köprü ve menfez inşa ettirmiştir. Bu çalışmada; Halil Rıfat Paşa’nın Sivas’tan Malatya Sancağı hududuna kadarki (Hasan Çelebi) yol güzergâhı üzerinde girişmiş olduğu imar faaliyetleri üzerinde durulacaktır. H. 1302/M.1885 tarihli salnamede Samsun’dan Hasan Çelebi’ye kadar uzanan 410 km uzunluğundaki yol üzerinde 314 köprü ve 829 menfez inşa ettirildiği belirtilmektedir. Bu yolun Sivas’tan Hasan Çelebi hududuna kadar olan 122 km’lik kısmının inşasına 19 Mayıs 1883 tarihinde başlanmış ve 18 Ağustos 1883 tarihinde tamamlanmıştır. Günümüzde Halil Rıfat Paşa’nın dönemi ve icraatları üzerine yapılmış birçok bilimsel çalışma bulunmasına karşın, Paşanın uygulamış olduğu projelerin mevcut durumları hakkında herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışma ile belge ve kaynaklardan elde edilen bilgiler ilk defa saha çalışması ile birleştirilerek bilim dünyasına sunulacaktır.
Keywords : Osmanlı, Halil Rıfat Paşa, Sivas, Hasan Çelebi, Yol Ağı, Köprü