Yeni Bulgular Işığında Tire Kutu Han

Authors : Ertan Daş

Pages : 295-310

View : 14 | Download : 5

Publication Date : 2019-10-01

Article Type : Research

Abstract :İzmir’in güneydoğusunda yer alan ve tarihi süreç içinde Teira, Tyrha, Thyeira gibi çeşitli adlarla anılan kent, İzmir’in büyük nüfuslu ilçelerinden biridir. Hititler döneminde kurulduğu, Lidya, Pers, Helen, Roma ve Bizans dönemlerinde bölge için önemli kentlerden biri olduğu bilinmektedir. 1308’e kadar Bizans ve Türkler arasında sık sık el değiştiren kent 1308 den itibaren kalıcı olarak Türk egemenliğine girmiş, 1390’da Aydınoğulları Beyliği’ne son veren Yıldırım Bayezid döneminde bir Osmanlı kenti olmuştur. 15. ve 16. yüzyıllarda kentteki ticari canlılık sonucu han yapıları, pazar ve çarşı oluşumları hızlı bir şekilde artarak, şehrin kuzeyine doğru ilerlemiştir. Günümüzde ticari faaliyetler açısından halen aktif olan bölge, Bizans, Beylikler ve Osmanlı dönemlerinde de canlı bir ticari merkez konumunda olmuştur. Kentte, Beylikler ve Osmanlı dönemlerinden kalan çok sayıda eser vardır. Kentlerin gelişim düzeylerini göstermesi açısından son derece önemli olan yapı tiplerinden biri de şehir içi hanlarıdır. Tire’de, 15-16. yüzyıllarda inşa edilmiş otuza yakın handan yalnızca beşi günümüze ulaşabilmiştir. Bu yapılardan biri de, 15. yüzyılın ikinci çeyreğinde inşa edildiği bilinen avlulu, iki katlı ve iki katı revaklı bir şemaya sahip Kutu Han’dır. 2013 yılında, ahırın bir kısmı ile avluda kazı ve temizlik çalışmaları yapılmış, yıkılan bölümlerin özgün temelleri ortaya çıkarılmıştır. Bu verilere dayanılarak hazırlanan restorasyon projesi doğrultusunda 2016 yılında restorasyon çalışmaları başlamış, ancak uygulamalar sırasında yapının plan şemasını etkileyecek, mimari unsurlarında önemli değişikliklere neden olacak yeni bulgulara ulaşılmıştır. Giriş açıklığı, avlu, üst kata çıkışı sağlayan iki merdiven ve üst kat revakı bu değişikliklerin ana noktalarıdır. Bu bildiride, daha önce yapılan çalışmalarda önerilen giriş açıklığı ve üst kat revakı gibi bazı unsurlar, restorasyon çalışmaları sırasında ortaya çıkan izler doğrultusunda, yeniden ele alınmış ve benzer örneklerle karşılaştırılarak değerlendirilmeye çalışılmıştır
Keywords : Tire, Kutu Han, Osmanlı, Ticaret, Mimari, Tahtakale