Trabzon’da Natürmort Desenli Ahşap Minberler

Authors : Demet Taşkan

Pages : 227-245

View : 13 | Download : 8

Publication Date : 2019-10-01

Article Type : Research

Abstract :1461 yılında fethedilmesi ile beraber imar faaliyetlerine başlanan Trabzon’da en erken tarihli ahşap minber Orta Hisar Fatih Camisine aittir. Bu minber dışında il genelinde bulunan diğer minberler çoğunlukla 19. yüzyılda yapılmıştır. Ayrıca malzemenin bolluğundan dolayı gerek mimaride gerekse el sanatlarında ahşap kullanımı Trabzon ilinde yoğun bir şekilde görülmektedir. Trabzon İli Osmanlı Camilerinde yüzeyinde natürmort desenleri olan dokuz minber bulunmaktadır. Minberlerin üçü Dernekpazarı, ikisi Çaykara, ikisi Hayrat, biri Maçka ve biri de Of ilçesindedir. Tamamı ahşap olan bu minberler geç dönem özellikleri yanında geleneksel özellikleri de barındıran küçük boyutlu köy minberleridir. Bu minberlerden yalnızca bir tanesinin kitabesi vardır ve M.1811 tarihlidir. Diğer minberler ise süsleme programına göre camisiyle aynı tarihe ya da benzer diğer minberlere göre tarihlendirilmiştir. Buna dayanarak altısının 19. yüzyılın başında, ikisinin ise yüzyıl sonunda yapıldığı düşünülmektedir. İncelenen minberler, elemanları bakımından klasik minberlerden ayrılırken süsleme özellikleri bakımından dönem özelliklerini fazlasıyla yansıtmaktadır. Minberlerin hepsinde oyma tekniği kullanılmıştır. Minber yüzeylerinde görülen natürmortlardan her birisi birer pano niteliğindedir. Altı minberde natürmort desenleri aynalıkta, iki minberde kapı kanatlarında, bir minberde ise köşk yüzeylerindedir. Natürmort desenlerinin hepsinde bir vazodan, ibrikten ya da kâseden çıkan çiçekler görülür. Bu çiçeklerin çoğu lale olmakla birlikte bazı kompozisyonlarda lale ile birlikte üzüm salkımı ve papatyaya da rastlanmaktadır. Bir natürmortta ise diğerlerinden farklı olarak vazodan çıkan akant yaprakları görülmektedir. Ayrıca natürmort için ayrılmış yüzeyler çiçeklerle ve yapraklarla boşluk kalmayacak şekilde doldurulmuştur. Bu çalışmada her bir minberin süsleme ve teknik özellikleri detaylı bir biçimde tanıtılacaktır. Ayrıca Trabzon’da yüzeylerinde natürmort deseni işlenmiş minberlerin özellikleri tahlil edilerek sanat tarihi ve Türk Sanatı bakımından yerinin belirlenmesi hedeflenmektedir.
Keywords : Trabzon, minber, ahşap, natürmort, süsleme