Elazığ Hazar Gölü Orta Çağ Batık Yerleşimi Arkeolojik Araştırması Sonuçları

Authors : Çiğdem Özkan Aygün

Pages : 215-226

View : 15 | Download : 6

Publication Date : 2019-10-01

Article Type : Research

Abstract :Bu makale, yazar tarafından yürütülen ve İstanbul Teknik Üniversitesi Güzel Sanatlar, Jeoloji ve Jeofizik Bölümlerinden araştırmacılarca Elazığ Hazar Gölü ve güneybatısındaki batık ortaçağ yerleşimi hakkında gerçekleştirilen sualtı araştırmasının sonuçlarını kapsamlı bir biçimde sunmayı hedeflemektedir. Bu çalışma, Yukarı Fırat Bölgesinde yeterince araştırılamamış bir bölgeye ait ortaçağ mimari ve seramiklerine ait önemli bir örnek teşkil etmektedir. Hazar Gölü’ndeki batık yerleşimle ilgili bilgiler, efsaneler, coğrafyacıların incelemeleri ve gezginlerin yazdığı kitaplardan derlenebilir. Ancak bu bölgede daha önce herhangi bir arkeolojik araştırma yapılmamış olması bu konuda literatürü kısıtlamaktadır Bu çalışma kapsamında şehir duvarları ile çevrili batık yerleşim araştırılmış ve rölöveleri çıkartılmıştır. Tümüyle tuğla ve harç ile inşa edilmiş şehir duvarları, kuleler ve bunlara bağlı yapılar inşa malzemesi açısından bu bölgede tek örnektir. Çesitli zamanlarda gezginler tarafından yazılmış kaynaklardan burada önemli bir dini merkez bulunduğu, hatta 11. ve 12. yy.da katholikosluk makamı olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır. Batık yerleşimin kuzeydoğusunda kalan Kilise Adası üzerindeki toprak kayması yüzünden çok çeşitli dönemlere ait seramik parçaları bir arada bulunabilmektedir. Tespit ettiğimiz bazı 11.-13.yy.a ait olabilecek seramikler ve 19.yy. seramikleri buranın uzun süren tarihine işaret ederler. Savunma duvarlarının bir kısmının ise 6.yy.a kadar dayanabileceği düşünülmektedir. Şehrin bugün neden sular altında kaldığı bilinmemekle birlikte aktif bir fay sistemi üzerinde yer alması yüzünden tektoniğin bu konuda etkili olduğu kabul edilmektedir. Bu proje ile elde edilecek veriler sonucunda uluslararası turizm potansiyeli olan bu gölün su altı yapıları açığa çıkartılırken bölgenin depremselliğine de ışık tutulmuştur. Bu araştırma Doğu Anadolu’daki eklesiastik ve savunma amaçlı ortaçağ mimarisi konusunda ve 11. Yüzyıl Bizans Türk güçlerinin ilişkisi konusundaki araştırma eksikliğini doldurmaya katkı sağlamaktadır.
Keywords : Elazığ, Hazar Gölü, Tsovk, Ortaçağ Arkeolojik Araştırmaları, Sualtı Arkeolojisi, Surp Nişan