1917 Ekim Devrimi Sonrası Güney Kafkasya’da Gelişmeler Işığında Ömer Faik Numanzade’nin Siyasi Faaliyetleri

Authors : Cafer Mustafali

Pages : 283-299

Doi:10.26650/jes.2020.018

View : 25 | Download : 27

Publication Date : 2020-09-30

Article Type : Research

Abstract :I. Cihan Harbi’nin başlamasından sonra Osmanlı Devleti’nin en önemli maksatlarından birisi Kafkasya’da Müslüman-Türklerin yoğunlukta oldukları bölgeleri sınırları içerisine katıp yerli Türklerin de desteğini kazanarak Türkistan’a açılmaktır. Ancak Osmanlı bu politikasında başarısız olmuş, hatta Ruslar Anadolu’nun içlerine kadar ilerlemişlerdir. 1917 Rus İhtilalinden sonra bölgede gelişen olaylar Osmanlı Devleti’ni yeniden Kafkasya’ya yönlendirmiştir. 1917 yılında Bolşeviklerin iktidara gelmesinden sonra Rus birlikleri Kafkasya’dan çekilirken bölgedeki silah ve mühimmatlarını Gürcü milislere ve Ermeni çetelerine bırakmışlardır. Bundan dolayı Güney Kafkasya Türkleri işgal ve katliamlara karşı örgütlenerek siyasi faaliyetlere hız kazandırmışlardır. Ayrıca ismi pek zikredilmese de 1918 yılında Osmanlı Kafkas İslam Ordusunun Güney Kafkasya’ya girmesini sağlayan önemli aydınlardan birisi Gürcistan Türklerini temsil eden Ahıskalı Ömer Faik Numanzade olmuştur. Numanzade, I. Cihan Harbi sırasında bölgede gelişen olaylar üzerine Kafkasya ve Doğu Anadolu Türklerinin Rus, Ermeni ve Gürcüler karşısında yok olmaması için siyasi faaliyetlere girişmiştir. Bunun için İstanbul’da bulunmuş, Enver ve Talat Paşa ile görüşerek milli talepleri dile getirmiştir. Kafkasya Türklerinin varlıklarını koruyabilmeleri için Osmanlı’yı bölgeye davet etmiş, Kafkas İslam Ordusunun Kafkasya’ya gitmesine vesile olmuştur. 29 Ekim 1918 tarihinde kısa ömürlü de olsa Ahıska Hükûmeti kurulmuş, Ömer Faik bu hükûmetin başkanlığını yapmıştır. Bu konuyla ilgili bu güne kadar kayda değer bir çalışma yapılmamıştır. Bu bağlamda Kafkasya Türklerinin milli mücadele tarihinde mühim işler yapmış olan Ömer Faik Numanzade görmezden gelinmiştir. Bu çalışmada 1917 Ekim Devrimi’nden sonra Kafkasya’daki gelişmeler sonucunda ortaya çıkan tablo ve Ahıska Türklerini temsil eden Ömer Faik Numanzade’nin yürüttüğü siyasi faaliyetler ele alınacaktır. Çalışacağımız konu Gürcistan Türklerini kapsadığı için Türkiye ve Azerbaycan’ı ilgilendiren önemli meselelerdendir. Bu çalışma Gürcistan Türkleri açısından o döneme dair karanlık meseleleri aydınlatacak ve Türkiye’nin Kafkasya ile olan ilişkilerine ışık tutacaktır.
Keywords : Kafkasya, Osmanlı, Rusya, Ahıska, Ömer Faik Numanzade