TANZİMAT SONRASI GAYRİMÜSLİM OSMANLI VATANDAŞLARININ AİLE HUKUKU: EVLENME VE BOŞANMA

Authors : Tuba Çinar

Pages : 106-152

View : 22 | Download : 17

Publication Date : 2018-12-28

Article Type : Research

Abstract :Osmanlı toplumunda aile denildiğinde nedense hep Müslüman aileler düşünülmektedir. Hâlbuki Osmanlı ailesinin içerisinde gayrimüslimler de bulunmaktaydı. Çok uluslu bir devlet olan Osmanlı Devleti’nin halkının neredeyse yarısını Ermeniler, Rumlar ve Yahudiler oluşturmaktaydı. Gayrimüslim olarak adlandırılan bu Osmanlı halkı kendilerine sunulan hoşgörü sayesinde Osmanlı Devleti’nin sonuna kadar Osmanlı Devleti’nde varlıklarını sürdürmüşlerdi. Bundan dolayı gayrimüslimlerin Osmanlı Devleti’ndeki yaşamlarını çalışmak hem Osmanlı Devleti’nin, hem de gayrimüslimlerin tarihinden bir kesit sunması bakımından önem arz etmektedir. Bu makalede Osmanlı toplumunda gayrimüslim halkın aile hukuklarının işleyişi incelenmektedir. Çalışmada öncelikle gayrimüslimlerin aile hukukundaki özerklikleri, ihtida eden gayrimüslimlerin cinsiyetlerinin hukuki statülerine etkisi ve Osmanlı mahkemelerinin cemaat mahkemelerine göre çeşitli avantajları olması dolayısıyla gayrimüslimlerin, özellikle de gayrimüslim kadınların, şer’iyye mahkemelerini tercih etmeleri gibi konulara değinildi. Daha sonra Osmanlı Devleti’ndeki gayrimüslimlerin aile hukuklarına ilişkin düzenlemeler incelendi. Osmanlı Devleti’nde 1917 tarihli Hukuk-ı Aile Kararnamesi’nden, hatta 1881 tarihli Sicill-i Nüfus Nizamnamesi’nden önce aile hukuku alanına devlet tarafından zaman zaman müdahalelerde bulunulmuştu. Ancak gayrimüslim halka yönelik olarak yapılan ilk ciddi düzenleme Hukuk-ı Aile Kararnamesi ile olmuştur. Ki bu nedenle durumu kabul etmeyen gayrimüslim din adamlarının daha önceki yetkilerine sahip olmak için İtilaf Devletleri Yüksek Komiserliği’ne başvuruları sonucunda Kararname çok kısa bir süre sonra yürürlükten kaldırılmıştır. Bundan dolayı makalede söz konusu düzenlemeler 19. yüzyıl ve 1917 tarihli Hukuk-ı Aile Kararnamesi olarak iki ayrı başlık altında ele alınarak yapılan düzenlemelerin gayrimüslimlerin aile hukuklarına etkisi ortaya konulmaya çalışıldı.
Keywords : Osmanlı, Aile Hukuku, Gayrimüslimler, Evlenme, Boşanma