A tomb with a view: the rock-cut cemetery at Alahan in Isauria

Authors : Emma L. Baysal, Hugh Elton

Pages : 175-208

View : 35 | Download : 16

Publication Date : 2014-06-01

Article Type : Research

Abstract :Orta Isauria Bölgesi’nde, Karaman-Mut karayolu üzerinde yer alan Alahan’ın kaya nekropolü Göksu Arkeoloji Projesi çerçevesinde 2005 yılında araştırılmıştır. Nekropolde, Geçimli Ovası ve Göksu Nehri Vadisi’ne bakan kayalık çıkıntılarda kayaya oyulmuş 150 tane mezar yer alır. Mezarlar, geç Hellenistik Dönem’den geç Roma Dönemi’ne kadar uzanan bir zaman dilimine M.Ö. geç 1. yy. - M.S. 7. yy. tarihlenmektedirler ve tipolojik açıdan, varyasyonları bulunan dört ana gruba ayrılır: Arcosolium, oda mezar, lahit ve khamosorion. Araştırmanın henüz başlarında bazı arcosoliumların çiftler halinde gruplandığı ve Roma nekropollerinde alışıldık olduğu şekilde yola yönelik değil de vadiye yönelik oldukları saptanmıştır. ‘Manzaralı mezar’ inşa etme arzusu bizleri nekropolün tasarımındaki motivasyonu sorgulamaya ve hem mezar tasarımında, bir mezarın mezar blokları dâhilindeki konumunda ve hem de çevreye göre yöneliminde bir hiyerarşi bulunduğu izlenimimizi teyit etmeye yönlendirdi. Yüzey araştırması, Kültür Bakanlığı’nın verdiği izin çerçevesinde gerçekleştirildi. Mezarlar, standart belgeleme yöntemleri kullanan öğrenci grubu tarafından belgelendi; her bir mezar fotoğraflandı, çizimleri yapıldı ve GPS ölçümleri alındı. Mezar blokları civarından bir miktar seramik toplandı. Fakat bu malzeme münferit mezarların tarihlemesi konusunda yardımcı olmadı. Mezar tiplerinin, özellikle arcosolium ve khamosorionların oldukça standartlaşmış oldukları görüldü. En zengin çeşitlilik oda mezarlarda saptandı. Gömüt yerlerinin değişken sayısı, ve başka iç mekan tasarım varyasyonları; girişlerinin menteşeli ahşap kapılarla kapatılmış olması ise çoklu kullanım amacını göstermektedir. Lahitler sayıca çok azdır; tasarımları ise kimi zaman doğal kaya formasyonları ve kimi zaman da eklenen bezeme nedeniyle, çok değişiktir. Mezarların bakışımları açısından bakılınca arcosolium çiftleri her zaman Geçimli Vadisi’ne yöneliktir; tekli arcosoliumların ise yalnızca %50’si ve oda mezarların ise yalnızca %35’i bu yönelimdedir. Alahan Nekropolü, orta Isauria’daki Adrassus, Dağpazarı, Gökçeseki İmsiören ve Sinobuç gibi diğer nekropollerle büyüklük açısından benzerdir. Adı geçen nekropollerdeki mezar tipleri incelemesi sonucu mezar tipi seçiminin mevcut kayalığın doğasına dayandığı anlaşılmıştır. Mezarların yeri için Alahan ve benzeri Güneyyurt ve Feriske’deki gibi kayalık çıkıntılar değil bilakis dik yamaçlar daha çok tercih edilmiştir. Orta Isauria’da mezar bezemesi genelde pek görülmez ve bezemeli lahitler ise çoğu zaman taşınmış veya Vandallar tarafından parçalanmıştır. Bilinen bir bezeme olgusu yaygın görüldüğü üzere aslanlı kapaktır. Alahan’da varlığı bildirilen bir örnek bugün yitiktir.
Keywords :