MEMLÛK DÖNEMİ’NE AİT 15. YÜZYILDA YAPILMIŞ BİR PİRİNÇ LEĞEN

Authors : Meryem Aysu Kirenci, Ilhan Özkeçeci

Pages : 9-21

Doi:10.47481/yjad.1260079

View : 80 | Download : 84

Publication Date : 2023-08-11

Article Type : Research

Abstract :Maden sanatı tarih boyunca önemli olan bir sanat dalı olarak karşımıza çıkmaktadır. İslamın doğuşunun, köklü bir geçmişi bulunan maden sanatının önceki sanatsal biçimlerini etkilediği bilinmektedir. Aynı zamanda İslam Devletleri, kendilerinden önce var olmuş ve çağdaşı oldukları İslam Devletlerinin maden sanatlarına savaş, ticaret, göç gibi çeşitli sebeplerle katkı sundukları bilinmektedir. Birbirleriyle olan etkileşimleri, zaman içerisinde oluşup aktarılan bir geleneksel maden sanatı anlayışının oluşmasını sağlamıştır. 13. yüzyılda kurulmuş olup İslam devletleri içerisinde önemli bir konumda yer alan Memlûk Devleti’nde yapılmış maden işleri, dönemin maden sanatının yüksek gelişmişlik düzeyine sahip olduğunu göstermektedir. Diğer devletlerde olduğu gibi Memlûk Dönemi’nde de Maden Sanatının başta mimari olmak üzere birçok alanda kullanıldığı görülmektedir. Bu alanların önemli bir kısmını kullanım eşyaları oluşturmaktadır. Kullanım eşyaları, ihtiyaçlara uygun ve farklı pek çok beklentiyi karşılayacak bir şekilde İslam kültürüyle harmanlanmaktaydı. Bu eşyalarda genel anlamda en dikkat çeken unsurların ise kitabe, arma ve süslemeler olduğu gözlemlenmektedir. 15. yüzyıla gelindiğinde iyi durumda olmayan ekonomi, kullanılan malzeme ve tekniklere de yansımıştı. Özellikle Sultan Kayıtbay Devri’nde ekonomik anlamda iyileşmelerin olmasıyla beraber desteklenen sanatın tekrardan canlanarak oldukça ileri bir düzeye ulaştığı bilinmektedir. Sultan Kayıtbay zamanında maden işlerine dair de güzel örneklerin verildiği günümüze kalan eserlerden anlaşılmaktadır. Bu örneklerden birisi de araştırma konumuzu teşkil eden bir pirinç leğendir. Araştırmada temel olarak bahsi geçen pirinç leğene dair ayrıntılı bir analiz yapılarak süsleme programı incelenmiştir. Pirinç leğenin üzerinde bulunan unsurlardan yola çıkılarak dönemin ve sanat anlayışının genel özelliklerine ulaşmak amaçlanmıştır. Bu makalede tarihsel yöntem ve göstergebilimsel bir yaklaşımla nitel betimsel analiz yöntemi kullanılarak pirinç leğen üzerinden bir değerlendirme yapılmıştır.
Keywords : maden sanatı, maden işleri, Memluk Devleti, pirinç leğen, süsleme programı, desen analizi