YERİNDE DÖNÜŞÜM BAĞLAMINDA KENT DOKUSU VE ENERJİ TÜKETİMİ İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ: KADIKÖY VAKA ÇALIŞMASI

Authors : Halit Beyaztaş

Pages : 162-181

View : 13 | Download : 5

Publication Date : 2021-01-01

Article Type : Research

Abstract :Türkiye büyük bir kentsel dönüşüm süreci yaşamaktadır. Kentsel yenileme olarak da adlandırılan bu süreç mahalle ve bina (yerinde dönüşüm) ölçeklerinde gerçekleşmektedir. Literatürde kentsel dönüşüm süreci irdelenirken daha çok mahalle ölçeğindeki dönüşüm sorunsalına odaklanılmaktadır. Fakat bina ölçekli dönüşüm ile ilişkili problemlerin karakteristiği farklılık arz etmektedir. Bunlardan bir tanesi doku farklılaşmasıdır. Yerinde yenileme süreciyle, mevcut kentsel doku ve onun mikro-iklim özellikleri değişmektedir. Sokak içerisindeki az katlı mevcut bir yapı dönüşüm geçirerek çok katlı bina olarak inşa edilmekte ve dokudaki komşu binaları gölgelemektedir. Bu durumda mevcut binaların enerji tüketim performansının etkilenmesi öngörülebilir. Bu çalışmanın amacı, yeniden inşa edilen çok katlı binaların dokudaki mevcut binalar üzerindeki etkisinin enerji açısından incelenmesidir. Kentsel yenileme aktivitesinin çok yüksek olması nedeniyle örnek çalışma alanı Suadiye (Kadıköy, İstanbul) olarak seçilmiştir. Bilgisayar simülasyon metodolojisi kullanılarak, bir referans binanın enerji performansı üç doku senaryosu için hesaplanmıştır: temel durum (kırsal doku), 1960 kentsel dokusu ve 2019 dokusu (yenileme sonrası). Yapı kabuğunun sabit tutulduğu bu çalışmada kent dokusunun bina enerji tüketimine etkisi açıkça gözlenmiştir. Çalışma sonuçlarına göre kırsal dokudan 1960 dokusuna geçiş sürecinde referans bina yaklaşık %9 daha fazla aydınlatma ve ısıtma enerjisi tüketmiştir. 2012 yılında çıkan 6306 sayılı kentsel dönüşüm kanunu ile kent dokusu optimize edilerek enerji tasarrufu sağlamak mümkündü. Fakat uygulamada 1960 dokusundan 2019 dokusuna dönüşümde ise referans binanın %1,5 oranında daha fazla enerji tükettiği görülmüştür. Başka bir ifadeyle, doku değişimi enerji tüketimini azaltmak yerine artmıştır. Deprem riski ile zorunlu olarak yaşanan bu yüksek maliyetli dönüşüm sürecinin hedeflerinden bir tanesi de enerji tasarrufunun sağlanması olarak belirtilmiştir. Bu amaçla, yenilenen binalarda kabuk yalıtımı zorunlu tutulmuştur. Fakat yapı kabuğundan bağımsız olarak, kent dokusunun karakteristiği de enerji tüketimi üzerinde önemli rol oynamaktadır. Bu sebeple, kent dokusunun optimizasyonu dönüşüm sürecinin bir parçalı olarak değerlendirilmeli ve bunu destekleyici yasal düzenlemeler gerçekleştirilmelidir. Kent dokusuna müdahale edilmeden önce potansiyel etki analizi yapılmalıdır.
Keywords : Simülasyon, Bina Enerji Performansı, Kentsel Dönüşüm, Kent Dokusu, İstanbul