TÜRKİYE-ABD İLİŞKİLERİNDE "SEMPATİ FIRTINASI": ABD BAŞKAN YARDIMCISI LYNDON B. JOHNSON’IN TÜRKİYE ZİYARETİ (26-30 AĞUSTOS 1962)

Authors : Gökhan Erdem, Ali Ümit Gönülal

Pages : 139-169

Doi:10.46955/ankuayd.1097839

View : 33 | Download : 13

Publication Date : 2022-05-01

Article Type : Research

Abstract :Bu makalede ABD Başkan Yardımcısı Lyndon Baines Johnson’ın 26-30 Ağustos 1962 tarihleri arasında Türkiye’ye yaptığı ziyaret siyasal ve sosyal boyutlarıyla ele alınmıştır. Ziyaret, Kennedy’nin göreve geldiği 1961 yılından itibaren ABD Yönetimi içinde Johnson’a biçilen "iyi niyet elçisi” görevi çerçevesinde planlanan ve Türkiye dışında 5 ülkeyi daha kapsayan bir gezinin parçasıdır. ABD Yönetimi ziyarete daha çok sembolik bir anlam yüklemiş, bu geziyi SSCB’nin genişleyen nüfuzuna ve güçlenmeye başlayan sosyalist hareketlere karşı müttefik ülkelere desteğini gösterme işlevi çerçevesinde kurgulamıştır. Johnson, gezisinin Türkiye ayağında Ankara, İzmir ve İstanbul’u ziyaret etmiştir. Türk tarafı açısından ziyaretin en önemli gündem maddesini ABD’nin ekonomik ve askeri yardımları oluşturmaktaydı. Johnson, Gürsel ve İnönü ile yaptığı görüşmelerde bu konuda Türk tarafını kesin bir taahhüde girmeden yatıştırmayı başarmıştır. Başkan Yardımcısı ABD’nin Türkiye’ye SSCB karşısında verdiği güvenceyi bir kez daha yinelemiştir. Ziyaretin başarısı, başta planlanan biçimine uygun olarak, Johnson’ın Türkiye’nin 3 kentinde on binlerce kişi tarafından karşılanması ve toplumun çok farklı kesimleriyle temas kurmayı başarmasıydı. Gösterilen ilgi, Türk toplumunu bu tip karşılamalar açısından fazla coşkulu bulmayan ABD’li diplomatları olduğu kadar Türk yetkilileri de şaşırtmıştı. Johnson kişisel özelliklerini kullanarak Türk kamuoyunda kendisine ve temsil ettiği ABD’ye yönelik bir "sempati fırtınası” oluşturmayı başarmıştı. Bu sempati fırtınası çok da uzun süreli olmayacak, hem Johnson’ın hem de ABD’nin imajı birkaç yıl içinde çok büyük oranda bozulacaktır.
Keywords : ABD, Lyndon B. Johnson, Türk Dış Politikası, Türkiye-ABD İlişkileri, Ziyaret