Bâtınî Düşünceyi Yansıtması Açısından Ebû Temmâm’ın Bâbü’ş-Şeyṭân Min Kitabi’ş-Şecere Adlı Eserinin Tahlili

Authors : Cahit Gülmez, Zeynep Alimoğlu Sürmeli

Pages : 28-55

Doi:10.48203/siader.1295191

View : 47 | Download : 30

Publication Date : 2023-06-30

Article Type : Research Article

Abstract :Bâbü’ş-Şeyṭân, İsmâiliyye mezhebine mensup Ebû Temmâm’ın Kitabüş-Şecere adlı eserinin bir bölümüdür. Kitabüş-Şecere’de cinler, şeytanlar, iblisler ve insanlar gibi çeşitli varlık türlerini inceleyen Ebû Temmâm, Bâbü’ş-Şeyṭân’da ise İslam mezheplerine yer vermektedir. Müellifin mezhebî kimliği, eserini diğer makâlât eserlerinden farklı kılmaktadır. Zira İsmâilî müelliflerce kaleme alınmış iki eserden biri olan Bâbü’ş-Şeyṭân’da pek çok bâtınî öge ile karşılaşmak mümkündür. Ayrıca eser kendisine has tasnif sistemiyle de diğer makâlât eserlerinden ayrılmaktadır. Eserde İslam mezhepleri yetmiş üç fırka hadisine göre tasnif edilmiştir. Amelleri imandan sayanlar, amelleri imandan saymayanlar ve imâmetin Hz. Ali’nin hakkı olduğunu düşünenler olmak üzere üç ana başlık altında fırkaları tasnif eden Ebû Temmâm, her başlık altında yirmi dört fırkaya yer vermiştir. Yetmiş üçüncü fırka ise Ebû Temmâm’ın Ehl-i Bâṭın olarak nitelediği kendi fırkasıdır. Bu makalemizde amaç, Bâbü’ş-Şeyṭân’ın başta tasnif sistemi ve bâtınî unsurların kullanımı olmak üzere diğer makâlât eserlerinden ayrılan özelliklerini tespit etmek olacaktır.
Keywords : İslam Mezhepleri Tarihi, Makâlât, Şi‘a, İsmailiyye, Ebû Temmâm, Bâbü’ş-Şeyṭân, Batınîlik.