İbn Mutahhar el-Hillî'nin İmâmiyye Şîası Dışındaki Mezheplere Bakışı (Ötekileştirici Dil Üzerine Bazı Mülahazalar)

Authors : Ferhat Maden

Pages : 70-98

Doi:10.48203/siader.1088163

View : 18 | Download : 9

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışmada bir mezhebe bağlı olmanın getirdiği tarafgirliğin neticesi olarak diğer mezhepleri ötekileştirme eğiliminin İmâmiyye Şîası temelinde ve İbn Mutahhar el-Hillî (726/1325) örnekliğindeki tezahürleri ele alınacaktır. Hillî, bilindiği gibi, Şîa içerisindeki iki önemli farklılaşma hareketinden biri olan Usûlîliğin en önemli temsilcilerinden biridir. Bununla birlikte Hillî yaşadığı dönemde İmâmiyye mezhebinin etkili savunucularından biri olarak öne çıkmıştır. Özellikle imâmet anlayışında tavizsiz bir tutum sergilemiş olan Hillî, İmâmiyye Şîası dışındaki mezheplerin tamamına yakınını ötekileştirmiştir. Ona göre dünya ve ahiret işleri için en doğru ve sağlam yol İmâmiyye Şîası’nın yolu olup bu hususta başka hiçbir mezhebe itibar edilmemelidir. Ayrıca Hillî, İlhanlı sultanı Olcaytu’yu etkilemesi sayesinde devlet içerisinde itibar sahibi bir alim olmanın ötesinde devletin desteğini tamamıyla arkasına almayı başarabilmiş bir şahsiyettir. Onun kendi mezhebine olan güveni ve diğer mezheplere yönelik bakışı bu imkânı elde etmesinde etkili olduğu gibi bu imkân, onun diğer mezheplere yönelik yaklaşımını da büyük oranda şekillendirmiştir. Bu bağlamda Hillî’nin İmâmiyye dışındaki diğer mezheplere bakışı, eserleri ve düşüncelerinden hareketle ortaya konacaktır.
Keywords : İmâmiyye Şîası, Usûlîlik, Ötekileştirme, Fırka-i Nâciye, Ehl-i Hilâf, Nâsıbe/Nâsıbî.