Batılı Araştırmacılara Göre Safevi İran'a Şiî Ulemâ Göçü

Authors : Habib Kartaloğlu

Pages : 25-48

View : 16 | Download : 12

Publication Date : 2019-06-30

Article Type : Research

Abstract :Batıda E. G. Browne’nun çalışmalarıyla başlayan Safevî İran’a ulemâ göçü konusundaki araştırmalar, son zamanlarda giderek artmaktadır. Araştırmacıların çoğunluğuna göre Safevîler, kendilerine yardımcı olmaları için Irak, Cebel-i Âmil ve Bahreyn bölgelerinden İmâmî ulemâyı İran’a davet etmişlerdir. Sünnî idareler altında yaşayan Arap İmâmî âlimler, çeşitli baskılara maruz kaldıklarından bu davete icabet etmiştir. İlk kez Browne tarafından dile getirilen bu tezin günümüzde savunucularının başında Rula Abisaab gelmektedir. Andrew J. Newman ise Batılı araştırmacıların çoğunluğu tarafından dile getirilen teze karşı çıkmaktadır. Newman’a göre Safevî İran’a Âmilî âlimlerin göçü fazla abartılmaktadır. Bölgedeki Sünnî yönetimler, İmâmî ulemâya her hangi bir baskı yapmadıklarından birçok İmâmî âlim, kendi vatanlarında kalmayı Safevî İran’a gitmeye tercih etmişlerdir. Kathryn Babayan ve Jean Calmard gibi araştırmacılar da Newman’ın öne sürdüğü tezi kabul etmektedir. Her iki tezi de savunan araştırmacılar, çalışmalarında aynı verileri kullanmalarına rağmen konuyu farklı açılardan incelemektedirler. Bu çalışmada Safevî İran’a ulemâ göçünün nedeni, hangi bölgelerden ulemâ göçü olduğu, göç eden âlimlerin Safevî yönetiminde üstlendikleri görevler gibi konularda Batılı araştırmacıların yaklaşımları ele alınmaktadır.
Keywords : İslam Mezhepleri Tarihi, İmâmiyye Safevî İran, Cebel-i Âmil, Ulemâ, Göç