KIPÇAKÇADA SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ İLE İLGİLİ SÖZVARLIĞI

Authors : Ayşe Şeyma Findik

Pages : 1-17

Doi:10.30568/tullis.856719

View : 16 | Download : 12

Publication Date : 2021-04-30

Article Type : Other

Abstract :Kıpçakça 13-15. yüzyıllar arasında Karadeniz’in kuzeyinde (bugünkü Rusya, Ukrayna, Kafkaslar), Mısır ve Suriye’de yazı dili olarak kullanılmıştır. Batı Türkçesinin kuzey grubuna mensup olmasına rağmen, 12. yüzyılda Kıpçakların Mısır’a köle olarak gitmelerinden dolayı, Mısır ve Suriye coğrafyasında da yayılma sahası bulmuş ve bu coğrafyada konuşulan dil Memluk Kıpçakçası olarak sınıflandırılmıştır. Birçok eser Arapların Türkçeyi öğrenmelerini kolaylaştırmak amacıyla yazılmıştır. Yazılan eserlerin büyük çoğunluğu sözlük ve gramer kitaplarından oluşmaktadır. Türk kavimlerine hayvancılığın ön asyadan ve Harezm yoluyla girdiği ve hayvanları evcilleştiren ve geliştiren bölgelerin başında Orta Asya’nın geldiği bilinmektedir. Süt ürünlerinin sözvarlığının Türk boylarında değişiklik göstermesinin sebepleri olarak saklama koşullarının farklı olması, sütün cinsi, sütün diğer malzemelerle oranı, pişme biçimi olarak sayılabilir. Bu çalışmada süt ve süt ürünleriyle ilgili sözvarlığı tarihi Kıpçakça dönemine ait eserler aracılığıyla incelenmiş ve tarihi Türk dilleri ve çağdaş Kıpçakçadaki kullanım durumuna bakılmıştır. Karadeniz’in kuzeyinde latin harfli olarak tüccarlar için yazılmış olan Codex Cumanicus’ta süt ürünleri ile ilgili sözvarlığına rastlanılmadığından dolayı çalışma içinde sözlüğün ismi zikredilmemiştir. Çağatayca dönemine ait yalnızca sözlüklere bakılmış olup, sözcüğün edebi eserlerde geçip geçmediği bilgisine yer verilmemiştir. Sözcük hakkında etimoloji sözlüklerinde yer alan görüşler de ayrıca sunulmuştur.
Keywords : Kıpçakça, Süt Ürünleri, Çağdaş Kıpçakça