Sultan Alp Arslan’ın Merkezi Otoriteyi Sağlama Çabaları: 1. Huttelan Seferi

Authors : Özgür Tokan

Pages : 463-484

Doi:10.14222/Turkiyat4375

View : 13 | Download : 6

Publication Date : 2020-09-30

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışmada Sultan Alp Arslan’ın (1063-1072) saltanatı dönemindeki ilk askerî seferi, yani Huttelan seferi ele alınmıştır. Huttelan, kabaca Ceyhun ile Seyhun nehirleri arasında kalan Maveraünnehir bölgesinin güneydoğusunda, günümüzde Tacikistan sınırları içerisinde yer alan tarihî bir yerdir. MÖ 2. binin başlarından itibaren çeşitli kavimlere ev sahipliği yapan Huttelan’a Türkler de çok eski devirlerden itibaren yerleşmiştir. Kayıtlara göre; Milat 8. Asrın ortalarına kadar burası, sırasıyla İskitler, Yüe-çiler, Kuşanlar, Akhunlar, Gök-Türkler ve Türgişler gibi birçok Türk topluluğunun hâkimiyeti altına girmiş bir bölgedir. Öyle ki bu sebeple Arap coğrafyacıları da burayı çok eski bir Türk bölgesi olarak göstermişlerdir. 8. asrın son çeyreğinde Emevîler’in egemenliği altına giren Huttelan, daha sonra Abbasîler, Samanîler ve Gazneliler’in hükmettiği bir eyalet olmuş, Selçuklular’ın Dandanakan’da Gazneliler’e karşı galip gelmesinin (1040) hemen akabinde ise Selçuklular’ın eline geçmiştir. Meliklik döneminde Alp Arslan’ın idare ettiği bölgeler arasında yer alan Huttelan, vasallık statüsünde olup bir emir tarafından idare edilmiştir. Ancak bu emir, Alp Arslan’ın tahta çıktığı sıradaki karışıklıkları fırsat bilerek Selçuklular’a karşı isyan etmiştir. Bunun üzerine Sultan Alp Arslan, bölgeye 12 Eylül-15 Kasım (1063) arasındaki bir günde başlayıp 1063 yılının Aralık ayı ortalarında son bulan bir askerî sefer düzenlemiştir. Sefer neticesinde Huttelan emiri öldürülmüş ve burası doğrudan Selçuklu Devleti merkezine bağlanmıştır.
Keywords : Selçuklular, Alp Arslan, Gazneliler, Huttelan, Tacikistan